گزارش پزشکی قانونی اسرائیل و غذا نخوردن یحیی سنوار در روزهای آخر

طی سه روز اخیر، خبرهای تازه‌ای درباره چگونگی کشته شدن و نتیجه آزمایش پزشکی قانونی یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس و رئیس حکومت حماس در نوار غزه منتشر شده و در رسانه‌های فارسی داخل ایران (لینک۱، لینک۲، لینک۳)  و رسانه‌های عربی و انگلیسی هوادار فلسطین (لینک۱، لینک۲) در سطح وسیعی بازنشر شد. 

خبرگزاری تسنیم در این باره نوشت (لینک بایگانی): 

«به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، رسانه‌های رژیم صهیونیستی اعتراف کردند که پس از کالبدشکافی پیکر شهید یحیی السنوار، رئیس سابق دفتر سیاسی جنبش حماس مشخص شد که او و نیروهایش از سه روز قبل از ترور و شهادت، غذایی نخورده بودند.»

این خبر در شبکه‌های اجتماعی فارسی (لینک۱، لینک۲) (لینک بایگانی) و انگلیسی هم انتشار گسترده‌ای داشت و بسیار مورد توجه کاربران قرار گرفت.

آیا اسرائیل هیوم چنین خبری را منتشر کرده است؟

در رسانه‌های مختلفی که به این خبر پرداختند منابع متعددی برای آن ذکر شد. میدل‌ایست مانیتور، سایت اسرائیلی «اسرائیل هیوم» (Israel Hayom) را به عنوان منبع این خبر معرفی کرده و به نقل از این وبسایت نوشته: «نتیجه کالبد شکافی جسد یحیی سنوار نشان داد که او در ۷۲ ساعت گذشته قبل از مرگ چیزی نخورده است».

The New Arab هم مانند بسیاری از رسانه‌های فارسی مانند تسنیم «رسانه‌های اسرائیلی» را به عنوان منبع این خبر معرفی کرده و تلویحا اظهارات «چن کوگل»، مدیر موسسه ملی پزشکی قانونی اسرائیل را مبنا قرار داده است.

در آخرین گزارش اسرائیل هیوم چه آمده است؟

ممکن است استناد رسانه‌ها به اسرائیل هیوم مربوط به گزارش ۱۳ آبان ۱۴۰۳ اسرائیل هیوم درباره سنوار باشد؛ گزارشی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم و در آن حرفی از «کالبدشکافی» به میان نیامده است.

اما آخرین گزارشی که این وبسایت درباره «نتیجه کالبد شکافی جسد یحیی سنوار» منتشر کرد مربوط به روز ۱۸ اکتبر، دو روز بعد از کشته شدن سنوار است. در گزارش این وبسایت آمده است که به نظر می‌رسد علت اصلی مرگ، شلیک گلوله از راه دور به سر باشد. با وجود این بر اساس این گزارش این تنها نشانه خشونت و زخم روی بدن سنوار نبود. جراحاتی که به نظر می‌آمد ناشی از ترکش‌های گلوله تانک است هم روی بدن او دیده می‌شد. 

این گزارش در ادامه تاکید می‌کند: 

«با کمال تعجب، علیرغم شرایط سخت جنگ‌های زیرزمینی، بدن سینوار هیچ نشانه‌ای از سوءتغذیه نداشت. به نظر می‌رسد که رهبر حماس حتی در حین ساماندهی عملیات از تونل‌های مخفی و  با وزن ۱۵۲ پوند، دسترسی به تغذیه کافی داشت.»

بازتاب گزارش پزشکی قانونی اسرائیل در رسانه‌ها

در همان روز ۱۸ اکتبر، ۲۷ مهر، سایر رسانه‌های بین‌المللی نیز گزارش پزشکی قانونی اسرائیل از کالبدشکافی رهبر حماس را پوشش دادند.

نیویورک‌تایمز در همان روز گفتگویی با  چن کوگل (Chen Kugel)، مدیر موسسه ملی پزشکی قانونی اسرائیل انجام داد و او هم اظهارات مشابهی را درباره دلیل مرگ و زخمی شدن سنوار بیان کرد اما به جزییات دیگری اشاره نکرد.

شبکه CNN هم گفتگویی ویدیویی با دکتر کوگل انجام داد و او در این گفتگو علاوه بر اطلاعات پیشین همچنین تایید کرد که بعد از پیدا شدن جسد سنوار انگشت اشاره او برای انتقال سریعتر به پزشکی قانونی در اسراییل و شناسایی او از طریق آزمایش دی‌ان‌ای بریده شد و بعد از شناسایی او بود که تازه بدن سنوار به اسرائیل رسید. در این گفتگو نیز به وضعیت سلامتی و تغذیه او اشاره‌ای نشده است.

در رسانه‌های اسراییلی و بین‌المللی بعد از انتشار گزارش پزشکی قانونی در روزهای ابتدایی بعد از کشته شدن سنوار دیگر گزارشی در این باره با ارجاع به پزشکی قانونی منتشر نشده است.

بنابراین با توجه به این اطلاعات می‌توان گفت که گزارشی مبنی بر اینکه پزشکی قانونی اسرائیل گفته باشد «یحیی سنوار سه روز قبل از شهادت غذایی نخورده بود»، ادعایی نادرست است و این مرکز نه تنها چنین گزارشی منتشر نکرده بلکه ادعاهایی بر خلاف آن مطرح کرده است. 

اما منبع گزارش‌های اخیر درباره وضعیت تغذیه سنوار کجاست؟

منبع گزارش‌های اخیر درباره وضعیت تغذیه سنوار

در روز ۱۲ آبان، دوم نوامبر ۲۰۲۴، وب‌سایت روزنامه بین‌المللی الشرق الاوسط، نزدیک به عربستان که در لندن منتشر می‌شود جزییات تازه‌ای را در مورد نحوه کشته شدن و روزهای منتهی به مرگ سنوار به نقل از «منابع متعدد در داخل و نزدیک به جنبش حماس» منتشر کرد.

در بخشی از این گزارش اختصاصی درباره روزهای آخر یحیی سنوار آمده است:

«منابع فاش می‌کنند که پیش از کشته شدن، سنوار و افرادی که همراه او بودند با محدودیت شدید در دسترسی به غذا مواجه بودند، به‌ویژه در سه روز آخر که هیچ غذایی نخورده بودند و خود را برای درگیری با نیروهای اسرائیلی آماده می‌کردند. به همین دلیل به چند ساختمان آسیب‌دیده‌ی مجاور نقل مکان کرده و بین آنها جابجا می‌شدند.»

در این گزارش الشرق الاوسط تصویر مفصلی از تحرکات رئیس دفتر سیاسی حماس و کسانی که او را در بیش از یک سال اخیر همراهی می‌کردند ارائه شد. بر اساس این گزارش اسرائیل حداقل پنج بار به دستگیری یحیی سنوار، نزدیک شده بود؛ در نهایت اما او به‌طور «اتفاقی» در جریان یک عملیات نظامی معمولی نیروهای اسرائیلی در محله تل السلطان در رفح، در جنوب نوار غزه، کشته شد.

این گزارش می‌گوید که سنوار در مورد جزئیات کشته شدن برادرزاده‌اش ابراهیم محمد السنوار که همراه او بود و محل دفن او پیامی به خانواده اش فرستاده بود، اما این پیام دو روز پس از کشته شدن خود سنوار به خانواده‌اش رسید و این یعنی بیش از دو ماه طول کشید تا پیام به آنان برسد. به گفته این منابع همسر و فرزندان سنوار دستکم هر ماه یا یک ماه و نیم یک بار از او نامه کتبی دریافت می‌کردند.

این گزارش همچنین توضیح می‌دهد که لحظاتی که نیروهای اسرائیلی در چند ده متری خانه‌ای بودند که سنوار در آن حضور داشت، او در آن خانه تنها بود و فقط یک نفر، نگهبان شخصی‌اش همراهش بود که به او در مخفی شدن کمک می‌کرد.

منابع الشرق الاوسط تأکید می‌کنند که سنوار عملاً در برخی از تونل‌های رفح حضور داشته، از جمله تونلی که شش اسیر اسرائیلی در یکم سپتامبر (۱۱ شهریور ۱۴۰۳) در آن کشته شدند. بر اساس این گزارش احتمال می‌رود سنوار تصمیم نهایی برای کشتن آنها را پس از نزدیک شدن نیروهای اسرائیلی به او در اوایل سپتامبر گذشته گرفته باشد.

این منابع توضیح می‌دهند که در پانزده روز آخر، فرمانده گردان تل السلطان، محمود حمدان، که یک روز پس از کشته شدن سنوار جان باخت، تلاش‌هایی برای خارج کردن او از آن منطقه و رساندن به مکانی امن انجام داد، اما به دلیل شدت عملیات نظامی در منطقه، این تلاش‌ها ناموفق ماند.

در پی انتشار این گزارش بعضی از رسانه‌های اسرائیلی هم بخش‌هایی از آن را به نقل از الشرق‌الاوسط منتشر کردند. (لینک۱، لینک۲، لینک۳). اسرائیل هیوم هم این گزارش را به نقل از الشرق‌الاوسط منتشر کرد؛ گزارشی که برخلاف ادعاها، در آن اشاره‌ای به «کالبدشکافی» نشده است و مرور همان گزارش الشرق‌الاوسط است.

در میان رسانه‌های فارسی نیز تابناک این گزارش را با ذکر منبع درست آن، الشرق الاوسط، منتشر کرده است.

این روزها در سایت‌های خبری مثل مهر و تسنیم و همچنین در شبکه‌های اجتماعی، ادعا می‌شود پزشکی قانونی اسرائیل اعلام کرده یحی سنوار، در روزهای پایانی زندگی خود، غذا نخورده است. این رسانه‌ها منبع خبر خود را رسانه‌های اسرائیلی از جمله اسرائیل هیوم عنوان کرده است. ما در این رسانه چنین خبری را ندیدیم؛ برعکس آنچه به نقل از پزشکی قانونی اسرائیل در این باره نقل شده این است که سنوار سوءتغذیه نداشته است. همزمان گزارشی در روزنامه الشرق‌الاوسط منتشر شده که با استناد به منابع حماس می‌گوید سنوار در روزهای پایانی عمر خود، غذا نخورده است.

فکت‌نامه نیز به این ادعا که «نتایج کالبدشکافی پزشکی قانونی اسرائیل نشان می‌دهد سنوار از سه روز قبل از کشته‌شدن غذا نخورده است.» نشان «نادرست» می‌دهد.