درستی‌سنجی ادعای مسعود پزشکیان؛ ارتباط پول واردات بنزین با مطالبات بازنشستگان، پرستاران و معلمان چیست؟

مسعود پزشکیان، روز دوشنبه ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ در نخستین نشست خبری خود به عنوان رئیس‌جمهوری ایران، گفت: «۵ میلیارد دلار پول می‌دهیم بنزین از خارج وارد می‌کنیم، اگر نمی‌دادیم می‌توانستیم پول بازنشسته‌ها پول بازنشسته‌ها و معلم‌ها و پرستارها را پرداخت می کردیم.»

در این جمله چند ادعا وجود دارد که تلاش می‌کنیم در ادامه این گزارش، درستی هر کدام را بسنجیم. اول به این پرسش پاسخ خواهیم داد که دولت چه میزان بنزین وارد کرده یا می‌کند؟

گزارش رسمی و شفافی درباره جزییات این که دولت چه میزان بنزین و با صرف چه هزینه‌ای وارد کرده در دسترس نیست، اما بر اساس بند پ تبصره ۴ قانون بودجه ۱۴۰۳، به دولت اجازه داده شده برای تامین بنزین (فرارده‌های نفتی) تا ۸۰ هزار میلیارد تومان و برای خرید از واحدهای داخلی تا ۶۰ هزار میلیارد تومان تهاتر نفتی کند. اگر مجموع این دو رقم را با نرخ تسعیر بودجه ۱۴۰۳ (۲۸/۵ هزار تومان) مقایسه کنیم، نتیجه حدود ۵ میلیارد دلار خواهد بود.

در ماه‌های گذشته، نمایندگان مجلس نیز به این عدد اشاره کرده بودند. به طور مشخص مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ گفته بود: «امسال حدود پنج میلیارد دلار برای واردات بنزین و گازوئیل پیش بینی شده.»

پیش‌تر در یکی از جدول‌های لایحه بودجه امسال نیز در جدولی اشاره برای واردات روزانه ۱۵ میلیون لیتر ۴/۱ میلیارد دلار پیش‌بینی شده بود. این جدول و جزئیات آن در قانون بودجه مصوب و پس از تغییرات در مجلس حذف شده‌ است.

اما از این اعداد و ارقام بودجه‌ای نمی‌توان دریافت که دولت روزانه چه میزان بنزین از کجا و به چه ترتیبی وارد کرده یا وارد می‌کند، بعید است دولت در نیمه نخست امسال، پنج میلیارد دلار صرف واردات بنزین کرده باشد، اما با استناد به منابع پیش‌بینی شده در بودجه ۱۴۰۳ می‌توان گفت، دولت حدود ۵ میلیارد دلار برای تامین بنزین در سال جاری در نظر گرفته است.

اما هزینه یا اعتبار لازم برای اجرای برنامه‌های مورد اشاره پزشکیان (بازنشسته‌ها، معلمان و پرستاران) چقدر است؟

دولت در قانون بودجه امسال برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، ۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی کرده است. این اعتبار در جدول شماره ۹ قانون بودجه تحت عنوان برآورد اعتبارات متفرقه طبقه بندی شده است.

البته اعتبارات لازم برای اجرای کامل همسان‌سازی حقوق بازنشستگان بیشتر از ۵۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود اما از آنجا که مطابق قانون برنامه، این طرح در سه سال فازبندی شده در سال نخست ۴۰ درصد و در دو سال بعدی سالی ۳۰ درصد از طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد.

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت چهاردهم برآورد کرده که اجرای کامل این طرح به ۱۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

با این حساب، ‌دست‌کم در بودجه ۱۴۰۳ برای واردات بنزین و همسان‌سازی حقوق بازنشستگان که از جمله احکام قانون برنامه هفتم توسعه است، اعتبار پیش‌بینی شده و اعتبار یکی از آنها قرار نیست خرج اجرای برنامه دیگری شود، هرچند که هر دو برنامه بار بودجه را سنگین‌تر می‌کنند و جزو تعهدات دولت محسوب می‌شوند.

مطالبات پرستاران چقدر است؟

بر اساس اظهارات محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت‌وگو با وب‌سایت جماران، مطالبات پرستاران حدود ۷/۵ هزار میلیارد تومان است که پرداخت آن در دولت تصویب شده و به تدریج پرداخت خواهد شد.

مطالبات معلمان چقدر برآورد می‌شود؟

در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۳، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی مجموع بدهی آموزش و پرورش به فرهنگیان را ۴۴ هزار میلیارد تومان برآورد و اعلام کرد.

بر اساس آن گزارش بیشترین بدهی دولت به فرهنگیان مربوط به معوقات فوق العاده رتبه‌بندی نیمه دوم سال ۱۴۰۰ فرهنگیان است. پس از آن بیشترین بدهی مربوط به مابه التفاوت پاداش پایان خدمت و مرخصی ذخیره سال ۱۴۰۰ ناشی از اعمال فوق‌العاده قانون رتبه‌بندی است.

اما نکته مهم این است که مسعود پزشکیان در توجیه دلیل نیاز به برداشت از سهم صندوق توسعه ملی و درخواست از رهبر جمهوری اسلامی برای استفاده از منابع این صندوق، به پرداخت همین مطالبات و ایفای تعهدات اشاره کرد.

بنا به گفته مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم ۳۵۰ هزار میلیارد تومانی که از منابع صندوق توسعه ملی برداشت شد، قرار است تا برای حل مشکل فرهنگیان، پرستاران، داروسازان و کشاورزان استفاده شود.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در شبکه ایکس تایید کرد که این منابع، برای «پرداخت به پرستاران، کشاورزان، معلمان و [تامین] داروی مورد نیاز» استفاده خواهد شد.

مسعود پزشکیان می‌گوید: ۵ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه کردیم، اگر این را نمی‌دادیم پول بازنشسته‌ها و معلم‌ها و پرستارها را پرداخت می‌کردیم.

فکت‌نامه به این گزاره نشان نمی‌دهد، به این دلیل که بسته به تفسیر ما از صحبت‌های پزشکیان، نشان آن متفاوت خواهد بود.

اولا گزارش شفاف و دقیقی از جزئیات واردات بنزین در دست نیست، اما در قانون بودجه امسال، حدود ۵ میلیارد دلار از منابع بودجه از محل تهاتر نفتی برای تامین بنزین در نظر گرفته شده است.

دولت در قانون بودجه امسال برای متناسب سازی حقوق بازنشستگان، ۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی کرده است.

بر اساس گفته‌های محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، مطالبات پرستاران حدود ۷/۵ هزار میلیارد تومان است که «پرداخت آن در دولت تصویب شده و به تدریج پرداخت خواهد شد.» مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پیش‌تر (اردیبهشت ۱۴۰۳) در گزارشی مجموع بدهی دولت به فرهنگیان را ۴۴ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.

پیش‌تر اعلام شده بود که با درخواست مسعود پزشکیان و موافقت علی خامنه‌ای، ۳۵۰ هزار میلیارد از منابع صندوق توسعه ملی برداشت شده که قرار است بخشی از آن برای حل مشکل فرهنگیان، پرستاران، داروسازان و کشاورزان استفاده شود.

با این اوصاف روشن است ارتباط مستقیمی میان پول بنزین و مطالبات شهروندان وجود ندارد، اما می‌توان صحبت‌های پزشکیان را این‌گونه هم تفسیر کرد که او به آزاد شدن پول بنزین و تاثیرا آن در وضعیت مالی دولت اشاره دارد که دست دولت را برای برنامه‌ریزی و حل بحران‌هایی مانند پرداخت مطالبات قانونی شهروندان بازتر می‌کند.

در عین حال باید تاکید کرد، حتی به فرض آزاد شدن پول بنزین، منابع آزاد شدهدر امور دیگری هزینه نشوند و صرف پرداخت مطالبات قانونی بازنشستگان، معلمان و پرستاران شود.