مقایسه وضعیت تورم و ارزش پول ملی ترکیه با ایران

علیرضا زاکانی، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳، در اولین مناظره تلویزیونی در ۲۸ خرداد ۱۴۰۳ گفت: ترکیه جزو ناتو است، هم در FATF و در WTO هست اما تورم در آن بالای ۷۰ درصد است و ارزش پول ملی‌اش ۶۰۰ درصد افت کرده.»

این ادعا برای زیر سوال بردن تاثیر تحریم و انزوای جمهوری اسلامی بر اقتصاد ایران مطرح شده است، در حالی که مقایسه وضعیت اقتصادی دو کشور در سال‌های اخیر نشان می‌دهد مقایسه بحران اقتصادی ایران و ترکیه، مقایسه درستی نیست.

بحران اقتصاد ترکیه از سال ۲۰۲۰ آغاز شده، در حالی که بحران اقتصادی ایران از ابتدای دهه ۱۳۹۰ و در پی تشدید بحران‌های بین‌المللی آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

مقایسه تحولات اقتصادی دو کشور نشان می‌دهد با احتساب بحران کنونی ترکیه، نرخ تورم تجمیعی در این کشور یک سوم ایران، نرخ رشد تجمیعی اقتصاد ترکیه دو برابر و کاهش ارزش پول ملی این کشور نصف ایران بوده است.

در دو دهه گذشته تحولات اقتصاد ترکیه قابل مقایسه با ایران نیست.

از ابتدای سال ۲۰۱۰ تا پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، متوسط شاخص بهای کالا و خدمات در ترکیه حدود ۵ برابر شده، در ایران در همین مدت ۱۵ برابر شده است. یعنی تورم تجمیعی در ایران ۳ برابر ترکیه بوده است.

از ابتدای سال ۲۰۱۰ تا پایان سال ۲۰۲۲ ارزش تولید ناخالص داخلی ترکیه (با احتساب پول ملی به قیمت ثابت) بیش از دو برابر رشد داشته، در ایران رشد تجمیعی اقتصاد کمتر از ۲۰ درصد بوده است. به عبارتی در مدتی که اقتصاد ایران در جا زده، اقتصاد ترکیه دو برابر شده است.

طبق آمار بانک مرکزی در سال ۱۳۹۰، پیش از تحریم‌ها متوسط قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ۱۳۵۷ تومان بود. با این حساب متوسط قیمت ارز در دو ماه نخست سال ۱۴۰۲ (۵۹ هزار تومان) قیمت دلار حدود ۴۴ برابر رشد کرده است. در ترکیه در سال ۲۰۰۹ متوسط قیمت هر دلار آمریکا حدود ۱/۵ لیره ترک بود در حال حاضر بیش از ۳۰ لیره است. به عبارتی قیمت ارز با وجود بحران اخیر حدود ۲۰ برابر رشد داشته. یعنی رشد سقوط پول ملی در ایران از زمان شروع تحریم‌ها دو برابر ترکیه بوده است.

با توجه به این آمارها و مقایسه شرایط تورم و ارزش پول ملی ترکیه و ایران، فکت‌نامه به ادعای علیرضا زاکانی نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد زیرا گفته یا آمار، نادرست نیست اما به گونه‌ای بیان شده تا بر فکت مهمی سرپوش بگذارد یا واقعیت را منحرف کند.