دانسته‌ها و ابهامات درباره استفاده اسرائیل از فسفر سفید

در جنگ اخیر غزه، خبرهای متعددی مبنی بر استفاده اسرائیل از فسفر سفید (WP) در بمباران غزه و لبنان منتشر شده است. اسرائیل اما این اتهام را رد کرده است.

فسفر سفید یک ماده محترقه است که وقتی در معرض هوا قرار می گیرد در دمای بسیار بالا می سوزد و می‌تواند در داخل گوشت هم به سوختن ادامه دهد و تا استخوان برسد. با آب خاموش نمی‌شود و تماس آن با بدن باعث درد وحشتناک و جراحات ماندگار می‌شود. اگر تمام قطعات فسفر سفید از بدن خارج نشود، می‌توانند زخم را پس از درمان تازه کند و در مواجهه با اکسیژن دوباره شعله‌ور شود. برای کسانی که از تماس اولیه با فسفر سفید جان به در می‌برند، عوارضی برای همه عمر باقی می‌ماند. انقباضات دائمی عضلات و سایر بافت‌ها مانع از تحرک می‌شود، در عین حال ضربه ناشی از حمله اولیه، درمان‌های دردناک و زخم‌های منجر به تغییر شکل ظاهری باعث آسیب روانی و طرد اجتماعی می‌شود.

استفاده از فسفر سفید (WP)، به عنوان یک وسیله آتش‌زا در ارتش‌های مختلف (از جمله ارتش آمریکا) رایج است اما استفاده از آن علیه غیرنظامیان به دلیل عوارض زیستی و تحمیل یک عمر رنج به قربانی «جنایت جنگی» محسوب می‌شود. گلوله‌های فسفر سفید بالای هدف منفجر شده و به ۱۱۶ تکه فسفر سفید جامد سوزان تبدیل شده و بر سر هدف فرود می‌آیند.

خبر‌ها، عکس‌ها و ویدیوها درباره استفاده از فسفر سفید در بمباران غزه

یکی از اولین منابع انتشار خبر استفاده از فسفر سفید در جنگ اخیر غزه، اکانت توییتری PALESTINE ONLINE بود که در ساعت ۴:۳۲ دقیقه بامداد روز ۹ اکتبر به وقت اروپای مرکزی آن را منتشر کرد. هر چند دستکم دو عکس از چهار تصویری که ضمیمه این توییت شده بود قدیمی و یکی از آن‌ها مربوط به سوریه بود.

در ساعت ۲:۳۲ دقیقه روز ۱۰ اکتبر هم اکانت توییتری State of Palestine - MFA ، اکانت رسمی وزارت خارجه فلسطین پستی به همراه یک ویدیو منتشر کرد و در آن نوشت: «اشغالگران #اسرائیل در منطقه الکرامه در شمال #غزه از فسفر سفید، [سلاح]ممنوعه بین‌المللی علیه فلسطینیان استفاده می‌کنند.»

این ویدیو اولین بار حدود ساعت ۲ بعد از ظهر همان روز (به وقت اروپای مرکزی) در استوری اینستاگرام یک عکاس فلسطینی که به نظر می‌رسد ساکن غزه است منتشر شده بود.

او در توضیح استوری خود نوشته که «اسرائیل همین الان از فسفر سفید استفاده کرد».

بعد از انتشار توییت وزارت خارجه فلسطین، یورونیوز هم با استناد به آن، خبر را بازتاب داد، اما در عین حال تاکید کرد که یورونیوز نمی‌تواند مستقلاً این ادعا را تایید کند.

با انتشار ویدیو و عکس‌های واضح‌تر در روز ۱۱ اکتبر توجه سازمان‌های بین‌المللی به این خبر جلب شد.

دیده‌بان حقوق بشر، عفو بین‌الملل: اسرائیل از فسفر سفید استفاده کرد

در روز ۱۲ اکتبر ۲۰۲۳، سه روز بعد از اولین باری که استفاده از این بمب‌ها گزارش شد، سازمان دیده‌بان حقوق بشر گزارش داد که «بر اساس گزارش‌های ویدئویی و شاهدان تایید شده» به این نتیجه رسیده است که نیروهای اسرائیلی در عملیات نظامی در لبنان و غزه به ترتیب در ۱۰ و ۱۱ اکتبر ۲۰۲۳ از فسفر سفید استفاده کرده‌اند.

سازمان عفو بین‌الملل نیز در روز ۱۳ اکتبر این خبر را تایید کرد. این سازمان در بیانیه‌ای نوشت که شواهد قانع‌کننده‌ای مبنی بر استفاده ارتش اسرائیل از فسفر سفید در مناطق پرجمعیت غیرنظامی غزه جمع‌آوری کرده‌است. به گزارش این سازمان تعدادی از عکس‌های تایید شده عفو بین‌الملل گلوله‌های توپخانه M825 و M825A1 را نشان می‌دهند که دارای برچسب D528، کد شناسایی وزارت دفاع ایالات متحده (DODIC) برای گلوله‌های مبتنی بر فسفر سفید هستند.

عفو بین‌الملل همچنین شواهد ویدئویی حاکی از استفاده از گلوله‌های توپخانه ۱۵۵ میلیمتری فسفر سفید در شمال غزه را یافته است. (لینک).

ویدیوهای دیگری هم وجود دارند که نشان می‌دهند گلوله‌های توپخانه در هوا منفجر می‌شوند و ستون‌های غلیظ سفید رنگ دود آزاد می‌کنند. مانند این ویدیو که در روز ۱۱ اکتبر منتشر شد و محل انفجار آن در نزدیکی برج بانک فلسطین، در منطقه به شدت آسیب دیده زیتون، در نزدیکی پارک الجندی المجهول قراردارد. (لینک روی نقشه)

سایت فک‌چکینگ Snopes هم در مورد این موضوع تحقیق کرد و نتایج خود را در مطلبی با عنوان «آیا عکس‌ها و ویدیوها استفاده اسرائیل از مهمات فسفر سفید را بر فراز بندر غزه تأیید می‌کند؟» منتشر کرد.

در این گزارش به استفاده پیشین اسرائیل از فسفر سفید در جنگ ۲۲ روزه غزه در روزهای پایانی سال ۲۰۰۸ اشاره شده است. اسرائیل در آن جنگ از گلوله‌های ۱۵۵ میلی‌متری M150 حاوی فسفر سفید (WP) بود در غزه استفاده کرد. در آن زمان اسرائیل ابتدا استفاده از فسفر سفید را تکذیب کرد، اما در نهایت وجود شواهد و مدارک کافی مقامات اسرائیل را واداشت تا آن را بپذیرند.

تصویر زیر، سمت چپ استفاده از فسفر سفید در غزه ۱۵ ژانویه ۲۰۰۹ و سمت راست، انفجار مشاهده‌شده در غزه در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۳ است. در تصاویر چنانچه پیداست شباهت زیادی به هم دارند و در تصویر جدید هم به نظر می‌رسد که ده‌ها ستون دود احتمالا تشکیل شده که می‌توانند فسفرهای سوزان باشند. با وجود این، اسنوپس می‌گوید که این شباهت به تنهایی استفاده از مهمات فسفر سفید را تایید نمی‌کند، زیرا اسرائیل سلاح‌های دیگری دارد که بدون فسفر سفید ردهایی از دود را ایجاد می‌کند.

سال ۲۰۱۳ نیروی دفاعی اسرائیل در پاسخ به دادخواستی که در دیوان عالی دادگستری اسرائیل در مورد استفاده از فسفر سفید در جنگ ۲۲ روزه ارائه شده بود، متعهد شد که دیگر از فسفر سفید در مناطق پرجمعیت استفاده نخواهد کرد، مگر در دو موقعیت خاص که فقط برای قضات فاش کرد.

به این ترتیب شرکت سازنده گلوله‌های ۱۵۵ میلی‌متری (M150) برای نیروی دفاعی اسرائیل که «البیت سیستم» نام دارد، تصمیم گرفت گاز HC (هگزا کلرو اتان) را جایگزین WP (فسفر سفید) کند. سال ۲۰۱۹، شرکت «البیت سیستم» با نمایش یک فایل پاورپوینت از عملکرد محصول جایگزین (گلوله‌های HC) رونمایی کرد. همان طور که در تصویر دیده می‌شود پنج قوطی گاز HC (به رنگ سبز که سه تای پایینی مشخص است) جایگزین ۱۱۶ تکه فسفر سفید شده‌است.

شواهدی وجود دارد که تایید می‌کند اسرائیل از ۲۰۲۱ از مهمات HC استفاده می‌کند. در تصاویر سال ۲۰۲۱ علاوه بر قوطی‌های HC روی زمین، رد گلوله‌های دودزای ۵تایی هم در آسمان دیده شد.

با وجود این، تصاویر منتشر شده از جنگ اخیر غزه نشان می‌دهد که اسرائیل دستکم در موارد متعدد که تصاویر آن موجود است از مهمات HC استفاده نکرده‌است وگرنه پنج رد دود در آسمان می‌ماند نه ده‌ها رد. ( لینک۱، لینک۲، لینک۳)

علاوه بر این، ویدیوها و عکس‌های منتشر شده نشان می‌دهد که یک ماده جامد در حال سوختن و دودزایی است، نه یک کپسول گاز دودزا. (لینک۱، لینک۲)

از این رو بر اساس اسناد و شواهد و قرائن موجود، ویدیوهای متعددی که از غزه به دست آمده، بررسی رد دودهای به جا مانده و تطابق آن با موارد قبلیِ استفاده از فسفر سفید و در نهایت گزارش سازمان‌های معتبر بین‌المللی می‌توان گفت که به احتمال زیاد استفاده اسرائیل از فسفر سفید در غزه صحت دارد، هر چند هنوز تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.