بررسی ادعاهای نادرست درباره ایمنی و تاثیر واکسن‌های HPV

کانال تلگرامی بیسیم‌چی‌مدیا روز ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ پستی درباره واکسن HPV منتشر کرده که با یک ویدئوی ۴۰ دقیقه‌ای همراه است. این کانال تلگرامی می‌گوید تزریق واکسن HPV خطر فلج‌شدن و مرگ را به همراه دارد و به مخاطبان توصیه کرده اگر درباره مزایای آن شنیده‌اند مستندی را با نام «قربانیان باکره» با زیرنویس فارسی تماشا کنند.

در این مطلب به سراغ بررسی ادعاهای مطرح‌شده در این پست تلگرامی و همچنین مستند «قربانیان باکره» می‌رویم.

اچ‌پی‌وی (HPV) چیست؟

پیش از شروع بررسی ادعاها درباره واکسن HPV، ابتدا کمی درباره HPV توضیح می‌دهیم.
اچ‌پی‌وی ویروسی است که در فارسی به آن «ویروس پاپیلوم انسانی» می‌گویند و مخفف Human Papillomavirus است. این ویروس، بیش از ۱۰۰ گونه مختلف دارد و اغلب در زمان آمیزش جنسی افراد و از طریق تماس مستقیم پوست آنها با هم منتقل می‌شود.

آلوده‌شدن به این ویروس می‌تواند در برخی از موارد، مشکلاتی را برای افراد ایجاد کند. مثلا ممکن است بر اثر آلوده شدن، افراد دچار ضایعه پوستی، زگیل روی پوست یا زگیل تناسلی شوند.
برخی از انواع HPV نیز با عنوان پرخطر شناخته می‌شوند که فرد آلوده به آنها، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان خواهد داشت. به عنوان مثال درصد قابل توجهی از کسانی که به سرطان دهانه رحم (گردن رحم) مبتلا می‌شوند، به دلیل آلوده شدن به عفونت HPV است؛ البته بسیاری از افرادی که عفونت‌های HPV دارند به سرطان دهانه رحم مبتلا نمی‌شوند.
درباره رابطه سرطان با HPV می‌توان به منابع مختلفی از جمله توضیحات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده (CDC) مراجعه کرد. در این توضیحات، به پژوهش‌های معتبری که در این زمینه منتشر شده، اشاره شده است.

واکسن اچ‌پی‌وی و نهادهای سلامت در جهان

علاوه بر پژوهش‌های معتبری که در زمینه موثر بودن واکسن HPV برای جلوگیری از سرطان انجام شده، نهادهای معتبر علمی نیز توصیه می‌کنند افراد در سنین کودکی این واکسن را دریافت کنند. احتمالا نام گارداسیل را شنیده‌اید که نام تجاری یکی از واکسن‌های اچ‌پی‌وی است. گارداسیل را شرکت آمریکایی و بین‌المللی Merck & Co تولید می‌کند.

CDC تاکید می‌کند که تقریبا همه افراد در طول زندگی خود به نوعی از HPV مبتلا می‌شوند. بر اساس آمارهای ایالات متحده، ۴۲ میلیون نفر در این کشور به انواعی از HPV دچار می‌شوند که همراه با بیماری و ناهنجاری است. توصیه این نهاد به مردم آمریکا این است که کودکان در سنین ۱۱ تا ۱۲ سالگی واکسن HPV را دریافت کنند و دلیل آن را جلوگیری از ابتلا به انواع سرطان در سال‌های آینده معرفی می‌کند.

سازمان بهداشت جهانی WHO نیز یکی از اصلی‌ترین راه‌های جلوگیری از سرطان بر اثر آلوده‌شدن به اچ‌پی‌وی خطرناک را واکسیناسیون می‌داند.

یکی دیگر از مراکز معتبری که در این زمینه فعالیت می‌کند، مرکز سرطان ام.دی. اندرسون دانشگاه تگزاس، بزرگترین مرکز پژوهش و درمان سرطان در ایالات متحده است. این مرکز در مطلبی که درباره HPV نوشته تاکید می‌کند که هیچ پژوهشی وجود ندارد که نشان دهد دریافت واکسن HPV برای افراد مشکلاتی به وجود آورد. ضمن اینکه تاکید می‌کند واکسن تنها راه جلوگیری از ابتلا نیست و به این مساله اشاره می‌کند که در شرایطی که تشخیص داده شود بعد از گذشت سال‌ها، اثر واکسن از بین رفته می‌توان با تزریق دوزهای جدید، احتمال ابتلا به سرطان را کاهش داد.

انجمن آمریکایی سرطان هم مطالب مختلفی را درباره واکسن HPV نوشته که در یکی از آنها، تاکید می‌کند واکسن، امن و موثر است و بهترین زمان برای دریافت آن بین سنین ۹ تا ۱۲ سالگی است.

ماجرای مستند «قربانیان باکره» چیست؟

مستند «قربانیان باکره» یا Sacrificial virgins همان ویدئویی است که در کانال بیسیمچی‌مدیا با زیرنویس فارسی منتشر شده است. البته در ابتدای مستند، بخشی متناسب با مخاطب فارسی اضافه شده که در آن به مطرح‌شدن بحث HPV در یکی از برنامه‌های صداوسیما با اجرای احسان علیخانی اشاره می‌شود. مهمان آن برنامه،‌ زنی است که درباره لزوم دریافت واکسن HPV صحبت می‌کند.

در ادامه اما مستند اصلی را می‌بینیم که سال ۲۰۱۷ ساخته شده است و می‌گوید واکسن‌های HPV از جمله گارداسیل، خطرناکند، باعث مرگ افراد می‌شوند و دریافت آنها ضرورتی ندارد.

سازنده مستند «قربانیان باکره» که سال ۲۰۱۷ منتشر شده ، Joan Shenton مستندساز و تهیه‌کننده بریتانیایی است که شهرت او به دلیل «انکار ایدز» و تعداد زیادی برنامه تلویزیونی است که در این زمینه و در مبارزه با واکسن ایدز ساخته است؛ مستندهایی جنجالی که در برخی از رسانه‌ها و همچنین از سوی برخی از نهادهای رسمی سلامت، خطرناک توصیف شده‌اند.

به عنوان مثال وزیر سلامت استرالیا در واکنش به جلوگیری از سفر خانم شنتون به استرالیا برای اکران مستند «قربانیان باکره» نظرات او را نادرست و بی‌ملاحظه دانست.

به طور خلاصه می‌توان گفت جدا از جنجال‌های به وجود آمده در این زمینه، بررسی پژوهش‌ها و یافته‌های منابع معتبر علمی نشان می‌دهد واکسیناسیون HPV موثر است و پژوهشی منتشر نشده که نشان دهد دریافت این واکسن‌ها باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای افراد شده باشد؛ پژوهش‌ها و منابعی که در بخش ابتدایی مطلب درباره آنها توضیح دادیم و لینک منابع مقالات و گزارش‌ها را نیز ذکر کردیم.

جریان ضدواکسن در ایران، یکی از جریان‌هایی است که با استناد به مقاله‌ها، مستندها و خبرهای ضدواکسن در جهان، تئوری‌های توطئه مربوط به واکسن‌ها را پیش می‌برد. شاید بتوان اوج شهرت این جریان را در زمان ممنوعیت واردات واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی کرونا به ایران دید؛ واکسن‌هایی که بر اساس کارآزمایی‌های بالینی، ایمنی و همچنین تاثیر آنها تایید شده بود اما رهبر جمهوری اسلامی آن را برای مردم خطرناک می‌دانست. به نظر می‌رسد انگیزه برخی از جریان‌های ضدواکسن در ایران، تقویت گفتمان «غرب‌ستیزی» باشد.

کانال تلگرامی بیسیم‌چی‌مدیا مستندی حدودا ۴۰ دقیقه‌ای را با نام «قربانیان باکره» منتشر کرده که ادعا می‌کند واکسن‌های HPV خطرناکند و باعث فلج‌شدن و مرگ افراد می‌شوند. این مستند ساخته یکی از هواداران تئوری توطئه و چهره‌های مشهور و جنجالی در زمینه انکار ایدز است.

ویروس HPV انواع مختلفی دارد و می‌تواند در زمان آمیزش جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل شود. برخی از این ویروس‌ها ممکن است باعث به وجود آمدن ضایعه پوستی، زگیل روی پوست یا زگیل تناسلی شوند.

برخی از انواع این ویروس با عنوان «پرخطر» شناخته می‌شوند. تقریبا همه افرادی که مبتلا به سرطان دهانه رحم هستند به دلیل آلودگی به نوعی از این ویروس است. البته بسیاری از افراد هم هستند که آلوده می‌شوند اما به سرطان مبتلا نمی‌شوند.

پژوهش‌های معتبر نشان می‌دهد واکسن‌های تاییدشده HPV مانند گارداسیل، خطری برای افراد ندارند و می‌توانند در آلوده‌نشدن افراد به انواع خطرناک ویروس HPV از جمله انواعی که باعث ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شوند جلوگیری کنند.

این مستند نیز ساخته یکی از چهره‌های مشهور و جنجالی در زمینه انکار ایدز است. توصیه‌های نهادهای معتبر علمی و مراکز سرطان‌شناسی این است که افراد از حدود سن ۹ تا ۱۲ سالگی واکسن HPV دریافت کنند.

فکت‌نامه به این ادعا که واکسن‌های HPV موجب مرگ و فلج‌شدن افراد می‌شود نشان «نادرست» می‌دهد.