آمارهای علی دایی؛ چند گل با پا؟ چند گل با سر؟

روز ۱۲ دی ۱۴۰۱ و در سالگرد کشته‌شدن قاسم سلیمانی، امیرحسین حاجی نصیری که با عنوان «جانباز مدافع حرم» شناخته می‌شود مهمان برنامه «جهان‌آرا» بود و درباره قاسم سلیمانی صحبت کرد. او در بخشی از صحبت‌های خود در انتقاد از علی دایی، بازیکن سابق تیم فوتبال ایران و اینکه از دایی به عنوان قهرمان یاد می‌شود گفت: «خدا به او قد بلندی داده بود و هر کسی سانتری می‌کشید، می‌خورد به سر ایشان و می‌رفت توی گل. حالا اینها می‌گویند ما قهرمانیم. نه. اینا قهرمان‌های ما نیستند.»

او بعدتر نیز در یک سخنرانی، به انتقاد از عملکرد علی دایی و خانواده‌اش پرداخت و رفتارهای او را در هفته‌های اخیر مصداق اقدام‌های مجرمانه دانست.

تعیین قهرمان بودن یا نبودن علی دایی یا دیگر افراد، موضوع فکت‌چکینگ نیست اما این صحبت بهانه‌ای شد تا به سراغ گل‌های ملی علی دایی برویم و ببینیم واقعا او در طول دوران بازی‌های ملی خود، چند گل را با پای راست، چند گل را با پای چپ و چند گل را با ضربه سر به ثمر رسانده است؛ بازیکنی که بعد از کریستیانو رونالدو، دومین گلزن تاریخ بازی‌های ملی است.

گل‌های دایی کجا ثبت شده است؟

یکی از کامل‌ترین فهرست‌های مربوط به جزئیات گل‌های علی دایی، در سایت «بنیاد آماری سند. ورزش. فوتبال» یا rsssf ثبت شده است. صفحه ویکی‌پدیای فارسی و انگلیسی نیز بر اساس همین آمار، جدول‌هایی را درباره تاریخ گلزنی، حریفان و تاریخچه مسابقات منتشر کرده است. اما در این جدول‌ها مشخص نیست که علی دایی گل‌های خود را با پا یا با سر زده است.

یک منبع دیگر، برنامه ۹۰ در سال ۱۳۸۳ است. در این برنامه علی دایی در استودیوی ۹۰ حضور دارد و درباره گل‌هایی که زده با عادل فردوسی‌پور صحبت می‌کند. نود در این قسمت، تلاش می‌کند همه گل‌های علی دایی را نشان دهد. تقریبا همه گل‌های ملی دایی در این برنامه نشان داده می‌شود، هر چند تعدادی از آنها در این مجموعه نیستند.

به نظر می‌رسد دسترسی برنامه ۹۰ محدود به آرشیوهای صداوسیما بوده و به همین جهت گل‌هایی که در بازی‌هایی زده شده که از تلویزیون ایران پخش نشده (مانند بازی با کره شمالی یا کویت در این کشورها) در این آرشیو نیست.

ضمن اینکه دایی در زمان حضور در این برنامه، همچنان عضو تیم ملی بوده و پس از آن نیز چند گل ملی می‌زند که طبیعتا در این ویدئو وجود ندارد.

نگاهی به آمارهای گل‌زنی ملی دایی

علی دایی، نخستین گل ملی خود را در تاریخ ۴ تیر سال ۱۳۷۲ در مقابل تایوان و با پای چپ به ثمر رسانده است و آخرین گل ملی او هم مربوط به دهم اسفند سال ۱۳۸۴ است؛ بازی مقابل کاستاریکا که دایی آخرین گل ملی خود را با پای راست زده است.

علی دایی در مجموع ۱۲ سال بازی برای تیم ملی فوتبال ایران، ۱۴۹ بار به میدان رفته و ۱۰۹ گل زده است؛ یعنی ۰/۷۳ گل در هر بازی ملی.

علی دایی همچنین در هشت بازی ملی خود توانسته سه‌ گل یا بیشتر از سه گل به ثمر برساند.

دایی در ماه خرداد سال ۱۳۷۵ تعداد ۱۳ گل ملی را به ثمر رسانده است.

چند گل با پا؟ چند گل با سر؟

هر چند ما نتوانستیم فیلم همه ۱۰۹ بازی را تماشا کنیم اما بر اساس گزارش‌ها و شواهدی که در رسانه‌ها وجود دارد موفق شدیم در مجموع، نحوه به ثمررسیدن ۹۲ گل علی دایی را بررسی کنیم.

او در مجموع ۶۱ گل با پا و ۳۱ گل با ضربه سر زده است. یعنی از تعداد گل‌هایی که قابل بررسی بوده‌اند دو سوم آنها با ضربه پا زده شده‌اند. ضمن اینکه مرور گل‌هایی که با ضربه سر زده شده هم درست‌بودن عبارت «خوردن توپ به سر دایی» را زیر سوال می‌برد. در بسیاری از این ۳۱ گل ملی، دایی (مانند بسیاری دیگر از گل‌هایی که با سر زده می‌شود) سر خود را به توپ می‌رساند و توپ را به سمت دروازه می‌فرستد.

ضمن اینکه نمی‌دانیم ۱۷ گل دیگری که دایی برای تیم ملی ایران زده، با چه کیفیتی زده شده است.

از میان ۶۱ گلی که دایی با پا زده، ۷ گل را با پای چپ و ۵۴ گل را با پای راست زده است.

ما توانستیم در میان آمارهای موجود، ۱۶ پنالتی را پیدا کنیم. ضمن اینکه در بررسی‌های ما ۹ گل دایی از پشت محوطه جریمه زده شده است که دو گل با پای چپ بوده است.

آمارهای دیگر

بد نیست چند آمار دیگر را هم درباره گل‌های ملی دایی بررسی کنیم.

• دایی در سال ۱۹۹۶ میلادی ۲۲ گل ملی زده است که بهترین آمار سالانه اوست.
• علی دایی ۳۶ گل خود را در بازی‌های مقدماتی جام جهانی به ثمر رسانده است. او ۱۶ گل در مرحله نهایی جام ملت‌های آسیا و ۱۸ گل در مرحله مقدماتی این جام به ثمر رسانده است.
• ۳۹ گل علی دایی در بازی‌های دوستانه زده شده است.
• مالدیو، لائوس، لبنان، سری‌لانکا و نپال به ترتیب بیشترین گل‌ها را از دایی دریافت کرده‌اند.
• دایی ۵۰ گل ملی خود را در ایران (۴۴ گل در تهران و ۶ گل در تبریز) و ۵۹ گل را در بازی‌های خارج از خانه زده است.
• ۹۵ گل دایی به تیم‌های کنفدراسیون فوتبال قاره آسیا، ۵ گل به تیم‌های فدراسیون فوتبال اروپا (یوفا)، ۴ گل به تیم‌های کنفدراسیون اتحادیهٔ فوتبال آمریکای شمالی، مرکزی و کارائیب (کونکاکاف)، سه گل به تیم‌های کنفدراسیون فوتبال آفریقا و ۲ گل هم به تیم‌های کنفدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی بوده است.
• علی دایی در بازی تیم ایران و مالدیو که در سوریه برگزار شد و ایران این بازی را با نتیجه ۱۷ بر صفر برد، دو گل و در بازی ۱۹ بر صفر ایران مقابل گوام نیز سه گل زده است.
• علی دایی در کنار گل‌های ملی، پاس‌های گل زیادی نیز داده است که پاس گل او به خداداد عزیزی در دیدار تاریخی ایران- استرالیا و همچنین پاس گل او به مهدی مهدوی‌کیا در بازی جام جهانی ایران و آمریکا در سال ۱۹۹۸ جزو مهم‌ترین پاس‌های گل او به شمار می‌روند.

امیرحسین حاجی نصیری در برنامه «جهان‌آرا» در بخشی از صحبت‌های خود در انتقاد از علی دایی گفت: «خدا به او قد بلندی داده بود و هر کسی سانتری می‌کشید، می‌خورد به سر ایشان و می‌رفت توی گل. حالا اینها می‌گویند ما قهرمانیم. نه. اینا قهرمان‌های ما نیستند.»

برنامه ۹۰ در سال ۱۳۸۳ تلاش می‌کند همه گل‌های علی دایی را نشان دهد اما به نظر می‌رسد دسترسی برنامه ۹۰ محدود به آرشیوهای صداوسیما بوده و به همین جهت گل‌هایی که در بازی‌هایی زده شده که از تلویزیون ایران پخش نشده (مانند بازی با کره شمالی یا کویت در این کشورها) در این آرشیو نیست.

علی دایی ۱۰۹ گل ملی دارد که ۹۲تای آن را بررسی کردیم که نشان می‌دهد او ۵۴ گل با پای راست، ۷ گل با پای چپ، ۳۱ گل با سر زده ‌است. ضمن اینکه نمی‌دانیم ۱۷ گل دیگری که دایی برای تیم ملی ایران زده، با چه کیفیتی زده شده است.

به‌این ترتیب تنها کمتر از ۳۰درصد گل‌های علی دایی با سر بوده که مرور آنها هم درست‌بودن عبارت «خوردن توپ به سر دایی» را زیر سوال می‌برد. در بسیاری از این ۳۱ گل ملی، دایی (مانند بسیاری دیگر از گل‌هایی که با سر زده می‌شود) سر خود را به توپ می‌رساند و توپ را به سمت دروازه می‌فرستد.