آیا گفته‌های محمدعلی طاهری در مصاحبه با ایران اینترنشنال مبنای علمی دارد؟
محمدعلی طاهری بنیانگذار «موسسه فرهنگی-هنری عرفان حلقه» روز یکشنبه ۲ آبان ۱۴۰۰ در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال به شرح برخی از فعالیت‌ها و حواشی پرونده خود در ایران پرداخت.
آقای طاهری در ابتدای مصاحبه خود به وجه «علمی» فعالیت‌هایش اشاره می‌کند. مجری مصاحبه درباره صحت ادعاهای علمی او و معنی عبارت‌ها و اصطلاحات او سوال نمی‌پرسد، در حالی که طاهری در مصاحبه خود از عبارت‌هایی مانند «پژوهش»، «موسسه تحقیقاتی»، «ژورنال علمی»، «سایمنتولوژی»، «کیهان‌شناسی شعوری»، «موجودات غیرارگانیک»، «اینتریونیورسالیزم»، «ساینس‌فکت» و… استفاده می‌کند. اصطلاحاتی که ممکن است این شائبه را در ذهن مخاطب به وجود بیاورد که عرفان حلقه، مبنا و پایه علمی دارد یا نهادها و موسسات معتبر علمی، به گونه‌ای آن را تایید کرده‌اند.
ذکر این نکته ضروری است مباحث اعتقادی قابل فکت‌چک نیست، اما اینکه آیا یک عقیده پایه و اساس علمی دارد، قابل سنجش است و در دایره درستی‌سنجی قرار می‌گیرد.
***
«موسسه فرهنگی-هنری عرفان حلقه» در دهه ۱۳۸۰ فعالیت‌های خود را آغاز کرد. این تشکل، فعالیت‌هایی تحت عنوان فرادرمانی (سایمنتولوژی، طب فراکل نگر و شعور کیهانی) انجام می‌داد. این گروه مدعی است که روش‌هایی در چارچوب طب‌های مکمل برای درمان بعضی از بیماری‌ها ابداع کرده‌است.
«عرفان حلقه» یک مسیر سیر و سلوک عرفانی را به مخاطبش ارائه می‌دهد که اساس آن بر «اتصال به حلقه‌های» مفهومی به‌نام «شبکه شعور کیهانی» استوار است. عرفان حلقه مدعی است که «فیض الهی به صورت‌های مختلف در حلقه‌های گوناگون جاری است. این حلقه‌ها در واقع همان حلقه‌های رحمت عام الهی هستند.» (توضیحات کامل در کتاب عرفان کیهانی)
در عرفان حلقه، روش‌هایی مطرح می‌شود که مدعی است می‌تواند در درمان بیماری‌ها کاربرد داشته‌باشد. یکی از این روش‌ها «فرادرمانی» است. فرادرمانی مدعی است: «هرگاه بین شعور اجزای تشکیل دهنده وجود انسان و شعور کل، ارتباط برقرار شود، شعور مدیریت بدن و سلول که جزئی از ذهن است، قادر به ترمیم، اصلاح و رفع عیوب و اشکالات بدن و سلول و اصلاح عملکرد نرم افزاری روان و سایر بخش‌های ذهن خواهد بود.» (کتاب فرادرمانی صفحه ۱۲۲)
یکی دیگر از مسایل کاربردی که عرفان حلقه مدعی آن است، سایمنتولوژی (ذهن-روانشناسی فراکل نگر - Psymentology) نام دارد که مدعی است با استفاده از همان تکنیک‌های اتصال به شعور کیهانی، به رفع اختلالات ذهن و روان می‌پردازد. (کتاب سایمنتولوژی، فصل اول: فلسفه بنیادی). محمدعلی طاهری مفاهیم دیگری مانند موجودات غیر ارگانیک، کیهان‌شناسی شعوری، اینتریونیورسالیزم و … را هم مطرح کرده که می‌توان در بین کتاب‌های او آنها را مشاهده کرد.
یکی از مفاهیم جدیدی که او ابداع کرده «ساینس‌فکت» نام دارد. در وبسایت طاهری درباره این موضوع نوشته شده: «علم رایج به بررسی ماده و انرژی می‌پردازد. این نگاه به طور عمده کمی است و اصالت را به بخش سخت‌افزار کیهان و اجزای آن می‌دهد. در حالی که علم ساینس‌فکت (Sciencefact) به طور صرف به بخشی می‌پردازد که نه ماده است و نه انرژی و به کیهان و اجزای آن از زاویه «اصالت نرم‌افزار» نگاه می‌کند و به دنبال ایجاد انقلابی نرم‌افزاری در دیدگاه تحقیقاتی در همه رشته‌ها می‌باشد. معنی و منظور از این توضیح این است که به این موضوع توجه داشته باشیم که در پشت صحنه هر سخت‌افزاری (hardware) یک نرم‌افزار وجود دارد و بدون چنین نرم‌افزاری امکان وجود سخت‌افزار وجود ندارد.»
همانطور که در بندهای بالا می‌بینید عبارت‌های علمی از حوزه‌های مختلف در این نوشته‌ها در کنار هم ردیف شده‌اند. عرفان حلقه تلاش می‌کند چارچوب خود را علمی نشان داده و ظاهر روش‌شناسی علمی را در محتوای تولید‌شده به‌کار ببرد. این مساله وقتی اهمیت پیدا می‌کند که «عرفان حلقه» مسائل کاربردی را وارد زندگی روزمره کرده و برای اموری مانند درمان بیماری‌ها و … دستورالعمل صادر می‌کند.
محمدعلی طاهری، در سال ۱۳۸۹ با اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» بازداشت شد. او ۶۷ روز در بند ۲الف زندان اوین بازجویی شد. سپس با قرار وثیقه آزاد شد. اما وقتی در اردیبهشت ۱۳۹۰ برای رسیدگی به پرونده‌اش به دادسرای اوین مراجعه کرد به اتهام «ارتداد، محاربه، توهین به مقدسات، فساد فی‌الارض و سب‌النبی» بازداشت شد. از آن پس طاهری به‌مدت ۷ سال در زندان بود؛ ابتدا به ۵ سال حبس و جریمه نقدی محکوم شد، سپس دوبار به اتهام «افساد فی‌الارض» به اعدام محکوم شد.
در این دوران رسانه‌های وابسته به جریان‌های محافظه‌کار تندرو در ایران بارها به بهانه‌هایی از قبیل عرفان کاذب و عرفان نوظهور به او حمله کردند. برخی از رسانه‌های حکومتی در ایران مدعی شده بودند که سه نفر از مراجع، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و علوی گرگانی حکم ارتداد طاهری را صادر کرده‌اند اما این ادعا از سوی آنها رد شد. طاهری سرانجام در اردیبهشت ۱۳۹۸ با حکم ۵ سال زندان (به دلیل گذراندن ۷ سال در زندان) آزاد شد. اما او همچنان از فعالیت‌های اجتماعی محروم بود. او مدتی بعد از آزادی، به کانادا مهاجرت کرد و فعالیت «عرفان حلقه» را در تورنتو از سرگرفت.
مصاحبه محمدعلی طاهری با تلویزیون ایران اینترنشنال، اولین گفت‌وگوی رسمی او بعد از خروج از ایران است و مشخصا به دو حوزه «معرفی عرفان حلقه» و «بررسی پرونده قضایی او» اختصاص یافته است.
آیا «کازمو اینتل» یک «موسسه تحقیقاتی» است؟
«موسسه تحقیقاتی کازمو اینتل، تحقیقات موضوع میدان‌های شعوری را بر روی انسان، حیوان، مولکول، میکروارگانیزم‌ها و ... را آغاز کرده و در دو سال گذشته ۴۰ پژوهش صورت گرفته که در سایت کازمو اینتل معرفی کردیم و به‌زودی ژورنال علمی مربوطه، اولین ژورنال در حوزه شعور، منتشر می‌شود که به شرح مفصل‌تر این تحقیقات می‌پردازد.»
محمدعلی طاهری اشاره می‌کند کازمو اینتل یک «موسسه تحقیقاتی» وابسته به اوست که در کانادا تاسیس شده‌است. «کازمو اینتل» در تاریخ ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۱۹ در کانادا توسط محمدعلی طاهری، آذردخت طاهری و فرشید الموتی‌نیا ثبت شده‌است. این شرکت، یک موسسه تحقیقاتی ثبت‌شده در استان انتاریو نیست. همانطور که در مدارک ثبتی آمده، این شرکت در دسته‌بندی سهامی خاص (Non-distributing corporations with 50 or fewer shareholders) قرار می‌گیرد. اما مانند هر شرکت خصوصی دیگری که می‌تواند بخشی یا تمام توان خود را روی پروژه‌های تحقیق و توسعه اختصاص بدهد، آن‌طور که محمدعلی طاهری می‌گوید، این شرکت هم پروژه‌های «تحقیقاتی» در دست دارد.
محمدعلی و آذر طاهری به همراه فرشید الموتی‌نیا در سال ۲۰۱۷ شرکتی به نام «موسسه بین المللی سایمنتولوژی - International Institute of Psymentology Inc» را هم ثبت کرده‌اند. شرکت «عرفان کیهانی (حلقه) - ERFAN KEYHANI (HALGHEH) LTD» یکی دیگر از شرکت‌های مرتبط با محمدعلی طاهری است. این شرکت که در سال ۲۰۱۸ در انگلیس تاسیس شده‌بود، هشت ماه پس از ریاست محمدعلی طاهری در سپتامبر ۲۰۲۰ منحل شد. دیگر حاضران در این شرکت عبارت بودند از: متین رهنما، سید منصور ساجد، شهاب مهرنامی. طاهری به همراه خواهرش آذر، در ۲ جولای ۲۰۲۰ یک شرکت دیگر تحت عنوان آکادمی طاهری در کانادا تاسیس کرده‌است.
تمام این اطلاعات نشان می‌دهد که شرکت‌های «آکادمی طاهری، موسسه بین‌المللی سایمنتولوژی و شرکت کازمو اینتل» زیرمجموعه‌های «عرفان حلقه» در کانادا هستند و هرکدام بخشی از فعالیت‌های این گروه را زیر نظر شخص طاهری پیش می‌برند. هیچ گونه ارتباط شفافی میان شرکت‌های آقای طاهری با مراکز تحقیقاتی معتبر علمی و دانشگاهی وجود ندارد.
نگاهی به بخش مقالات منتشر شده در وبسایت کازمو اینتل نشان می‌دهد که از بیش از ۴۰ عنوان مقاله منتشر شده در این وبسایت تنها یکی از آنها که در یک وبسایت غیرتخصصی به نام F1000research مورد همتاداوری آزاد (Open Peer-review) قرار گرفته‌است. اگر به کامنت‌های زیر این مقاله مراجعه کنید، این وبسایت در پاسخ به یکی از معترضین به انتشار چنین مقاله‌ای نوشته است:
«F1000research هیچ ویراستار دانشگاهی یا اعضای هیات تحریریه ندارد که در مورد انتشار مقاله تصمیم‌گیری کنند.»
همچنین فرد دیگری، کامنتی به این مضمون زیر این مقاله گذاشته: «در کامنت‌های ویرایش دوم، نظری از مهرناز منزوی آمده است که به دروغ ادعای عدم تضاد منافع را داشته‌است. با جستجوی گوگل می‌توانید متوجه شوید که او نویسنده مقاله‌ای با عنوان «مسیر تاریخی ایده سنتی و مدرن شعور کیهانی» وابسته به انجمن فرادرمانی و روانشناسی تهران، ایران است. چنین اظهارنظرهایی از سوی یکی از افراد وابسته به این گروه بی‌طرفانه نیست و او ارتباط خود را با آنها پنهان کرده‌است.»
در مجموع می‌توان گفت هیچ کدام از مراجع معتبر دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی در جهان اعتباری برای این تحقیقات قائل نیستند و تنها شرکت خصوصی خود محمدعلی طاهری است که در حال انتشار این مقالات است.
آیا در عرفان حلقه با رشته‌های نو آکادمیک مواجه هستیم؟
«آکادمی طاهری در سطح آکادمی به معرفی موضوع عرفان حلقه و زیرمجموعه‌های آن می‌پردازد؛ مانند طب‌های مکملِ فرادرمانی، سایمنتولوژی، کیهان‌شناسی شعوری، موجودات غیر ارگانیک، اینتریونیورسالیزم، ساینس‌فکت... عرفان حلقه مجموعه گسترده‌ای از دانش‌های گوناگونی است که همه آنها در نوع خودش نو است.»
همانطور که محمدعلی طاهری می‌گوید، اینها همه عناوین نویی هستند. بنابراین در هیچ محیط آکادمیکی ردی از آنها پیدا نمی‌شود. البته در وبسایت «آکادمی طاهری» می‌توان با پرداخت ۴۲۰ دلار آمریکا به ویدیوهای توضیحات درباره این مفاهیم دست‌یافت. اما آیا این مفاهیم در قلمرو «دانش» دسته‌بندی می‌شوند؟
علم و دانش، شامل مجموعه‌ای از گزاره‌های جهان‌شمول و تکرار پذیر است که در ذات خود ابطال‌پذیرند. ابطال‌پذیری یعنی اعتبار یک گزاره را بتوان از طریق یک آزمایش تجربی تقویت یا تضعیف کرد. علم به‌دنبال اثبات هیچ گزاره منطقی نیست بلکه فرضیاتی که برای توصیف رفتارهای جهان (طبیعت) مطرح می‌شود را در گستره خاصی اعتبارسنجی می‌کند. با پیشرفت امکانات آزمایشگاهی، مشاهداتی به‌دست می‌آید که با فرضیات رایج ناسازگار هستند و به‌این ترتیب فرضیه‌های جدیدتر مطرح می‌شوند که فرضیه‌های قدیمی‌تر را در درون خود به صورت یک حالت خاص (شرایط مرزی محدودتر) قرار می‌دهند. ابزار علم برای این موضوع، روش علمی (Scientific Method) است. روش پژوهشی برای اینکه علمی باشد باید بر پایه داده‌های مشاهده‌پذیر، تجربی و اندازه‌گیری‌شونده ساخته شده‌باشد و بنیادهای روشن استدلالی داشته‌باشد.
با وجود اینکه «عرفان حلقه» تلاش زیادی می‌کند تا خود را به چارچوب‌های علمی بچسباند، هیچ کدام از مقدمات روش علمی را در گزاره‌های خود ارائه نمی‌دهد. آنچه در این وبسایت دیده می‌شود تقلیدی از فرم ارائه محتوای علمی است.
هیچ‌کدام از این عبارات (طب‌های مکملِ فرادرمانی، سایمنتولوژی، کیهان‌شناسی شعوری، موجودات غیر ارگانیک، اینتریونیورسالیزم، ساینس‌فکت) پیش‌بینی قابل آزمون تجربی ارائه نمی‌دهند که بتوان آنها را در چارچوب علمی و آکادمیک، ارزیابی کرد. عرفان حلقه در هیچ تعریفی در محدوده «دانش» قرار نمی‌گیرد.
دقت در محتوای این ویدیو که در اینستاگرام منتشر شده و پاسخ محمدعلی طاهری به پرسش یکی از حضار در سخنرانی او که خواهان منابع آماری دقیق در مورد علمی‌بودن عرفان حلقه شده‌است، جالب توجه است:
/
همانطور که در بند قبلی گفته‌شد، مقاله‌ای وجود دارد که با همه خدشه‌ای که به اعتبار آن وارد است، اما در سایت عرفان حلقه قرار گرفته و آنها مدعی هستند که این یک مقاله همتاداوری شده علمی است. مقاله منتشرشده، در سایت F1000research درباره «تاثیر شعور کیهانی در رشد دانه‌های گندم» است و نتیجه گرفته که شعور کیهانی، منجر به «مقاومت دانه‌های گندم در مقابل شوری» می‌شود. این مقاله ادعایی را مطرح کرده که می‌تواند پاسخی به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بشر باشد یعنی می‌توان با کاشت گندم در زمین‌های شور، برای همیشه به بحران گرسنگی در دنیا خاتمه بدهد. به‌این ترتیب طبق ادعای این مقاله، می‌توان عرفان حلقه و شعور کیهانی را در برابر بزرگ‌ترین آزمون واقعی مطابق منطق اکتشاف علمی قرارداد. این آزمون تجربی خوبی برای عرفان حلقه است که با اثبات این موضوع و کاشت گندم در سرزمین‌های شور و بایر، و سپس برقراری «اتصال با شعور کیهانی» هم برای همیشه بشریت را از بحران گرسنگی نجات داده و هم اعتبار عرفان حلقه و شعور کیهانی را به روش علمی اثبات کند.
آیا تجربه شخصی افراد معتقد به عرفان حلقه قابل استناد است؟
«[در دهه ۱۳۹۰] همه مخاطبین در یک سطح عام و کلی و مقدماتی با عرفان حلقه آشنا شدند و آن را آزمودند و در بوته آزمایش تست کردند و آن را تجربه کردند متوجه شدند که به دردشان می‌خورد و در نتیجه آن را وارد زندگی خودشان کردند.»
عرفان حلقه مدعی است که «سایمنتولوژی به معنای ذهن-روانشناسی کل‌نگر، با استفاده از تکنیک‌های اتصال به شعور کیهانی، به رفع اختلالات ذهن و روان می‌پردازد.» همانطور که در اینجا محمدعلی طاهری به‌وضوح می‌گوید طرفداران عرفان حلقه علاقه دارند که اقبال عمومی و تجربه‌های فردی و گروهی را به‌عنوان سندی در حقانیت خود نشان دهند. طبق این ادعا، افرادی پس از برقراری اتصال و تشعشع کیهانی بر مشکل خود فائق آمده و به اصطلاح او، این روش به دردشان خورده‌است.
علیرضا دوستدار، انسان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شیکاگو، در رشته‌توییتی به شرح آشناییش با موضوع عرفان حلقه و پژوهش پایان‌نامه دکترایش می‌پردازد:
دوستدار اشاره می‌کند که:
«تصدیق تجربی در عرفان حلقه مشابه چیزی است که در جریان‌های ماورالطبیعه مشاهده می‌شود که در آن «تجربه» امری فردی است و معیاری خارج تجربه شخص ندارد.»
(مثلا شمنیسم در دنیای باستان). محمد علی طاهری به خوبی در مصاحبه با ایران اینترنشنال از واژه «مخاطبان آن را تجربه کردند و متوجه شدند که به دردشان می‌خورد» استفاده می‌کند اما به هر دلیل این فکت را نادیده می‌گیرند که وضعیت (Dissociation - تفکیک) در علم روانشناسی حدود یک قرن است که شناخته‌شده و اتفاقا بررسی دقیق هم روی آن انجام شده و می‌شود (چند نمونه پژوهشی مشهور و مرجع: لینک۱، لینک۲، لینک۳).»
دوستدار در ادامه این رشته‌توییت می‌گوید:
«مشابه این حالت در هیپنوتیزم اتفاق می‌افتد [...] حتی در حالات متداولی که کاری آن‌قدر ما را به خود مشغول می‌کند که از اطراف خود غافل می‌شویم. مثلا زمان رانندگی که صدای اطراف خود را نمی‌شنویم، یا در کودکان که این‌قدر غرق بازی می‌شوند که صدای کسی را نمی‌شنوند. در حالات شدیدتر Dissociation فرد ممکن است دچار نوعی بی‌خودی شود و حتی حالاتی از خود بروز دهد که با عنوان جن‌زدگی یا مسخر شدن توسط ارواح تعبیر می‌شود. این حالات در سراسر دنیا وجود دارند و در انسان‌شناسی تحت عنوان Spirit Possession از دهه‌ها پیش تحقیقات بی‌شماری روی آن انجام شده‌است.»
درباره نسبت این حالات با عرفان حلقه، کتاب «متافیزیک ایرانی: کاوش‌هایی در علم، اسلام و چیزهای عجیب» نوشته علیرضا دوستدار، دقیقا به این موضوع می‌پردازد.
دوستدار درباره تجربه خود از حضور در این جلسات می‌نویسد:
«در جلسات تشعشع دفاعی عرفان حلقه، افراد داوطلبانه وارد چنین حالاتی (Dissociation) می‌شوند و از این طریق با کمک دوستان درمانگرشان از دست موجودات غیرارگانیک خلاص می‌شوند. البته خودشان اذعان دارند که هر کسی ممکن است دچار هزاران موجود غیر ارگانیک باشد و با یک یا دو جلسه، درمان نخواهد شد. افرادی که من در این جلسات می‌دیدم می‌گفتند که بعد از دریافت تشعشع دفاعی حس می‌کردند که حالشان بهتر شده و در درازمدت از نظر روحی و روانی وضعیت بهتری داشتند… در نهایت به نظر من گرایش افراد به معنویت متافیزیکی را نباید در مسائلی مانند خرافات یا کمبود آگاهی و اینگونه چیزها خلاصه کرد. ارزش علمی ادعاهای فردی مانند محمد علی طاهری هر چه که باشد، طرفداران عرفان حلقه از بودن در این گروه رضایتی کسب می‌کنند که لابد در جای دیگری نیافته‌اند.»
کیهان‌شناسی و شعور چه نسبتی با هم دارند؟
«همه رشته‌هایی که [در آکادمی طاهری] داریم، تمایل و ظرفیت و توانایی این را دارند که در سطح دانشگاه مطرح شوند و برای آنها مدرک دانشگاهی صادر شود، از جمله کیهان‌شناسی شعوری که نگاه جدیدی به Astronomy (نجوم) و کیهان‌شناسی است.»
طاهری اولین کسی نیست که از عباراتی همچون «کیهان‌شناسی شعوری» استفاده کرده و به دنبال ایجاد نوعی ارتباط شعوری میان ماده و انرژی است. می‌دانیم که پیش از طاهری در سال ۱۹۰۱ روانشناسی به نام ریچارد موریس باک کتابی تحت عنوان «آگاهی کیهانی: مطالعه‌ای در تکامل ذهن انسان» منتشر و در آن کیهان را صاحب نوعی آگاهی و شعور که بالاتر از آگاهی انسان معمولی است معرفی کرد. او مدعی شده بود که آگاهی سه نوع است:
- آگاهی ساده‌ای که هم حیوانات و هم انسان‌ها دارند
- خودآگاهی که در اختیار بشر است، اندیشه، عقل و تخیل را در بر می‌گیرد
- شعور کیهانی، که «شکلی از آگاهی بالاتر از آن چیزی است که در اختیار انسان عادی است»
باک در توضیح این که چگونه به چنین دسته بندی رسیده در صفحه ۱۱ کتابش تجربه خود را اینگونه شرح می‌دهد: «او در حالت لذتی آرام و تقریباً منفعل بود. به یکباره، بدون هیچ گونه هشداری، دید که مانند ابری شعله‌رنگ در اطرافش پیچیده شده است… یک قطره از سعادت الهی بر قلبش افتاد و از آن پس برای همیشه طعمی از بهشت باقی ماند. از جمله اینکه دید و دانست که کیهان یک ماده مرده نیست، بلکه یک حضور زنده است، که روح انسان جاودانه است… او در عرض چند ثانیه بیشتر از تمام سال‌های تحصیلی قبلی‌اش یاد گرفت که هیچ مطالعه‌ای نمی توانست به آن آموزش دهد.»
روایت باک و دیگر روایت‌های این چنینی، چیزی فراتر از یک تجربه شخصیِ غیر قابل اندازه‌گیری و راستی آزمایی، نیست و نمی‌توان نسبتی میان این ادعاها و واقعیت موجود برقرار کرد. همچنین واژه‌ای مانند «زنده» که در جملات بالا بیان شده، در زیست‌شناسی تعریف دقیقی دارد که قابل تعمیم به کیهان نیست. این یکی از انواع کلاسیک شبه‌علم است و در حقیقت مغالطه در همین‌جا رخ می‌دهد.
محمدعلی طاهری نیز ۱۶ سال پیش و ۱۰۴ سال بعد از موریس باک در اولین کتاب خود به نام «عرفان کیهانی» به معرفی شبکه شعوری کیهانی پرداخته مدعی شده که «عامل مشترک فکری بین همه انسان‌ها و یا به عبارت دیگر زیربنای فکری همه انسان‌ها شعور حاکم بر جهان هستی و شعور الهی است. در این تفکر و بینش این عامل مشترک شبکه شعوری کیهانی نامیده می‌شود.»
با این تعریف می‌توان گفت مشخصا هیچ گونه ارتباطی میان علوم دانشگاهی همچون Astronomy یا نجوم و Cosmology یا کیهان‌شناسی که مبتنی بر قوانین فیزیک و معادلات ریاضی است با آنچه طاهری کیهان‌شناسی شعوری می‌نامد وجود ندارد.
برای اینکه درک بهتری از تصور محمدعلی طاهری از علوم فیزیکی داشته‌باشیم، مراجعه به صفحه ۱۹ کتاب فرادرمانی می‌تواند راه‌گشا باشد. طاهری در آنجا مدعی شده است که «[در هسته اتم] پروتون دور محور خود می‌چرخد و نوترون نيز با سرعت بسيار زياد، در جهت عکس حرکت پروتون، هم به دور خود و هم به دور پروتون می‌چرخد.» حدود ۷۰ سال است که بشر نیروی هسته‌ای قوی و ضعیف که پروتون‌ها و نوترون‌ها را در کنار هم در هسته اتم نگه‌می‌دارد را می‌شناسد. چنین چیزهایی که طاهری مطرح کرده‌است بسیار از دنیای فیزیک انرژی‌های بالا و ریاضیات پیچیده نظریه میدان‌های کوانتومی و کرومودینامیک کوانتومی (QCD) که ماهیت پروتون و نوترون را شرح می‌دهد فاصله دارد.
عرفان حلقه، چقدر سابقه دارد؟
«عرفان حلقه سابقه چهل و چند ساله دارد و در حدود بیست سال گذشته فعالیتش خیلی گسترده شده.»
ما اسناد عمومی درباره این چهل و چند سال نداریم اما احتمالا منظور او همان تجربه شخصی است که در جوانی داشته‌است. سابقه موجود از اولین فعالیت‌های عمومی «عرفان حلقه» به دی ماه سال ۱۳۸۴ و انتشار کتاب عرفان کیهانی بر می‌گردد.
محمدعلی طاهری متولد ۱۳۳۵ است و به عبارتی او امروز ۶۵ سال دارد. پس چهل و چند سال پیش او حداکثر بیست و چند سال داشته که «عرفان حلقه» را تاسیس کرده است. طبق شرحی که از زندگی طاهری در وب سایت عرفان کیهانی منتشر شده است او در سال ۱۳۵۷ یعنی در ۲۲ سالگی «با تحولی درونی روبرو شده و در نتیجه، دریچه‌ای از دنیای دیگر به رویش گشوده شد که خودش آن را دنیای اشتیاق و عشق می‌نامد و به این درک نائل شد که پی‌بردن به رمز و راز هستی فقط از راه علم و اندوخته‌های علمی نیست و راه دیگری هم وجود دارد. با داشتن شوق، ذوق، اشتیاق و حیرت و از راه دل و عشق و با رسیدن به اشراق و روشن‌بینی می‌توان به درک معرفت هستی رسید.»
دقیقا مشخص نیست حدود ۴۳ سال پیش مفاهیم عرفان حلقه چطور در ذهن محمدعلی طاهری شکل گرفت. تاکنون توضیح قابل سنجشی نیز از تجربه او ارائه نشده‌است. به نظر می‌رسد منظور طاهری از سابقه عرفان حلقه، دورانی است که او می‌گوید دچار این حالات روحی شده‌است.
ما نشانهای از فعالیت عمومی این حلقه در سال‌های پیش از ۱۳۸۰ پیدا نکردیم.
جمع‌بندی
محمدعلی طاهری، موسس عرفان حلقه، روز ۲ آبان ۱۴۰۰ نخستین گفتگوی تلویزیونی بعد از مهاجرتش به کانادا را با تلویزیون ایران اینترنشنال انجام داد. او در بخشی از این گفتگو به سابقه و فعالیت‌های عرفان حلقه اشاره کرد و در بخشی دیگر به مسائل پیرامون اتهام «افساد فی‌الارض» و حکم اعدامش پرداخت.
طاهری، مدعی شد که سابقه عرفان حلقه به بیش از ۴۰ سال می‌رسد. یعنی زمانی که حدودا بیست و چندساله بوده‌است. دقیقا مشخص نیست برای او در این سن چه اتفاقی افتاده و توضیح قابل سنجشی نیز ارائه نکرده‌است اما به نظر می‌رسد منظور طاهری از سابقه عرفان حلقه، دورانی است که خود او مدعی است دچار حالات روحی خاصی شده‌است. با وجود تمام اینها ما نشانهای از فعالیت عمومی این حلقه در سال‌های پیش از ۱۳۸۰ پیدا نکردیم.
طاهری در این ویدیو مدعی است که موسسه پژوهشی کازمو اینتل، زیرنظر او درحال کار پژوهشی در زمینه عرفان حلقه هستند. بررسی سوابق شرکت‌های ثبت شده در کانادا نشان می‌دهد که شرکت‌های «آکادمی طاهری، موسسه بین‌المللی سایمنتولوژی و شرکت کازمو اینتل» زیرمجموعه‌های «عرفان حلقه» در کانادا هستند. هیچ گونه ارتباط شفافی میان شرکت‌های طاهری با مراکز تحقیقاتی معتبر علمی و دانشگاهی وجود ندارد.
محمدعلی طاهری در بخش دیگری از صحبت‌هایش می‌گوید «طب‌های مکملِ فرادرمانی، سایمنتولوژی، کیهان‌شناسی شعوری، موجودات غیرارگانیک، اینتریونیورسالیزم، ساینس‌فکت... مجموعه گسترده‌ای از دانش‌های جدید است.» اما هیچ روش علمی و قابل سنجش و تکرارپذیری ارايه نداده و هیچ پیش‌بینی ابطال‌پذیری از توضیح یک پدیده در جهان ارايه نمی‌دهد. هیچ‌کدام از اینها در چارچوب «نظریه علمی» قرار نمی‌گیرد.
تصدیق «تجربی» در عرفان حلقه مشابه چیزی است که در جریان‌های ماورالطبیعه مشاهده می‌شود که در آن «تجربه» امری فردی است و معیاری خارج تجربه شخص ندارد. محمدعلی طاهری به خوبی در اینجا روشن می‌کند که ارزش عرفان حلقه را می‌توان در این خلاصه کرد که «حال من را خوب می‌کند». طرفدارانش از آن «نتیجه می‌گیرند» و با شرکت در کلاس‌ها و جلسات درمان «به آرامش می‌رسند یا اضطراب‌شان برطرف می‌شود».
مشخصا هیچ گونه ارتباطی میان علوم دانشگاهی همچون Astronomy یا نجوم و Cosmology یا کیهان‌شناسی که مبتنی بر قوانین فیزیک و معادلات ریاضی است با آنچه طاهری «کیهان‌شناسی شعوری» می‌نامد وجود ندارد.
همان طور که گفته شد ما به علت عدم دسترسی به جزئیات امنیتی احتمالی پرونده طاهری در این زمینه اظهار نظر نخواهیم کرد اما این ادعا که عرفان حلقه از چالش‌های تخصصی سربلند بیرون آمده کاملا خلاف واقعیت است. با نگاهی به کتاب‌ها و ادعاهای عرفان حلقه به خصوص در حوزه‌هایی همچون فیزیک، کیهان‌شناسی، روانشناسی و … می‌توان به نمونه‌هایی از اطلاعات غلط و گمراه‌کننده‌ای که توسط این گروه تبلیغ و ترویج می‌شود دسترسی یافت.
