ادعای خامنه‌ای درباره ارتباط داعش با دموکرات‌های آمریکا

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران مدعی است: «دموکرات‌های آمریکا صریحا گفته‌اند داعش را ما به وجود آورده‌ایم.»

آقای خامنه‌ای روز ۲ آبان ۱۴۰۰ در دیدار با مهمانان کنفرانس وحدت اسلامى‌ و جمعی از مسئولان نظام، اعلام کرد که داعش مجموعه‌ای است که آمریکایی‌ها آن را به وجود آورده‌اند و دموکرات‌ها گفته‌اند آمریکا داعش را به وجود آورده‌ است. او در سخنرانی خود، به دو انفجار در افغانستان اشاره کرد و گفت:

«دست‌آموزهای آمریکا در هر جای دنیای اسلام که بتوانند، فتنه ایجاد می‌کنند. نزدیک‌ترین نمونه‌اش همین حوادث تأسّف‌بار و گریه‌آور افغانستان در این دو جمعه‌ی گذشته است که مسجد مردمِ مسلمان و در حال نماز را منفجر کردند؛ چه کسی منفجر می‌کند؟ داعش؛ داعش کیست؟ داعش همان مجموعه‌ای است که آمریکایی‌ها ــ همین گروه دموکرات آمریکا [که الان در قدرتند] ــ صریحاً گفتند که این را ما به وجود آورده‌ایم؛ البتّه حالا نمی‌گویند، حالا انکار می‌کنند، امّا این از آنها سر زده، این را صریحاً بیان کرده‌اند.»

رهبر جمهوری اسلامی در صحبت‌های خود از قید «صریحا» استفاده کرده و به گفته «دموکرات‌های آمریکا» استناد کرده است. بنابراین روشن است ادعای خود را به صورت فکت و مستند به شواهد عینی و نه باور یا تحلیل شخصی‌ مطرح می‌کند. اما آیا سندی در تایید حرف‌های او وجود دارد؟

جست‌وجوی سابقه و منبع ادعا

این نخستین باری نیست که رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی‌های خود می‌گوید که داعش، از سوی آمریکا درست شده است. 

به عنوان نمونه، او در یک سخنرانی به تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۹۴ می‌گوید: «بعضی از آمریکایی‌ها در کتاب‌های خاطرات خودشان اعتراف کردند که در ایجاد داعش، در توسعه‌ داعش، در جا انداختن داعش نقش داشتند و امروز هم دارند حمایت می‌کنند.»

در زیرنویس سایت رهبر جمهوری اسلامی نوشته شده منبع این ادعا «کتاب خاطرات هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه‌ی سابق آمریکا» است. 

آقای خامنه‌ای در یک سخنرانی دیگر در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۴ خود گفته است:

«امروز آمریکایی‌ها ادّعا می‌کنند می‌خواهند با تروریسم مبارزه کنند، درحالی‌که خطرناک‌ترین گروه‌های جرّار تروریستی را خود اینها به‌وجود آوردند؛ داعش را چه کسی به‌وجود آورد؟ خودشان اعتراف می‌کنند که در ایجاد داعش نقش و سهم اصلی را داشته‌اند.»

او همچنین در سال ۱۳۹۹، ایجاد داعش در عراق را یکی از سیاست‌های آمریکا می‌داند: «سیاست آمریکا و صهیونیست‌ها در انتقال درگیری‌ها به پشت جبهه‌ی مقاومت است. راه‌اندازی جنگ‌های داخلی در سوریه، و محاصره‌ی نظامی و کشتار شبانه‌روزی در یمن، و ترور و تخریب، و تولید داعش در عراق، و قضایای مشابه در برخی دیگر از کشورهای منطقه، همگی ترفندهایی برای سرگرم کردن جبهه‌ی مقاومت و فرصت دادن به رژیم صهیونیست است.»

ادعای درست‌شدن داعش از سوی آمریکا در نماز جمعه، یک سخنرانی و در دیدار مجمع عالی فرماندهان سپاه سه نمونه‌ای است که تنها در سال ۱۳۹۸ مطرح شده است. رهبر جمهوری اسلامی ایران در همه این سخنرانی‌ها، آمریکا را به عنوان کشوری معرفی می‌کند که داعش را به وجود آورده است. 

(برای بررسی بیشتر می‌توانید در این پیوند از سایت رهبر جمهوری اسلامی، تاریخچه سخنرانی‌های او را درباره داعش مرور کنید. او در بیش از ۵۰ سخنرانی خود به طور مستقیم به داعش اشاره کرده است.)

به غیر از شخص رهبر جمهوری اسلامی، چهره‌های سیاسی، رسانه‌های و نظامی وابسته و نزدیک به او نیز بارها این ادعا را مطرح کرده‌اند که داعش، از سوی آمریکا به وجود آمده و بارها نیز گفته‌اند خود آمریکایی‌ها و دموکرات‌ها اشاره کرده‌اند که در به‌وجود آوردن داعش نقش داشته‌اند و یا از آن حمایت کرده‌اند.

به عنوان مثال حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان و نماینده ولی فقیه در مؤسسه کیهان، سال ۱۳۹۸ در یادداشتی نوشت: «خانم هیلاری کلینتون، وزیر خارجه اوباما در کتاب خاطرات خود با عنوان «انتخاب سخت» – HARD CHOICE- تاکید می‌کند که به ۱۱۲ کشور سفر کرده بود تا از آنها بخواهد بعد از اعلام موجودیت این گروه [داعش]، آن را به رسمیت شناخته و یا دستکم با آن مخالفت نورزند!»

فکت‌نامه نیز چند روز بعد از آن مطلب شریعتمداری، در مطلبی با عنوان «خاطره‌ای که در کتاب کلینتون نیست!» این ادعا را بررسی کرد و به آن نشان شاخ‌دار داد. این جمله و حتی چیزی شبیه به آن،‌ اساسا در کتاب هیلاری کلینتون وجود ندارد و به کلی ساختگی است.

یا در یک نمونه دیگر محمدرضا نقدی، از فرماندهان سپاه نیز به این شایعه اشاره کرده و مدعی شده «هیلاری کلینتون در کتاب خاطراتش رسما نوشته داعش را #آمریکا تاسیس کرده است.» 

علاوه بر این در سایت رسمی رهبر جمهوری اسلامی، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هایی را از سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، و همچنین شیخ غازی حنینه، عضو شورای مرکزی تجمع علمای مسلمان لبنان مشاهده کنید که در آنها توضیح داده شده که داعش را آمریکا به وجود آورده است.

نوشته‌ای از محمدرضا مرادی نیز در سایت رهبر ایران وجود دارد که با عنوان‌ «۱۰ دلیل محکم برای ارتباط بین آمریکا و داعش» منتشر شده است.

مجموعه‌ای از این سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و مقاله‌هاست که نشان می‌دهد در طول سال‌های گذشته، افرادی که هوادار رهبر جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌روند نیز در صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کرده‌‌اند.

مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی نیز در طول این سال‌ها اعلام کرده بودند که داعش، پرورش‌یافته آمریکاست. به عنوان مثال حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین ایران در صحبت‌های خود اشاره کرده بود که داعش، پرورش‌یافته آمریکا، صهیونیسم و استکبار جهانی است.

آیا دموکرات‌های آمریکا گفته‌اند این کشور داعش را به وجود آورده است؟

ما از پشت پرده خبر نداریم، اما می‌دانیم هیچ سندی وجود ندارد که نشان دهد، حزب دموکرات آمریکا یا اعضا و مسئولان آن اعلام کرده باشند که داعش را آمریکا به وجود آورده است.

اما هواداران رهبر جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر به طور مشخص به چهار مورد به عنوان اسناد تاسیس داعش توسط حزب دموکرات آمریکا اشاره می‌کنند. 

بررسی‌ها ما نشان می‌دهد همه این چهار مورد ادعاهایی بی‌پایه و اساس و خلاف واقعیتند. 

۱- استناد به یک سخنرانی هیلاری کلینتون درباره داعش  

یکی از ویدئوهایی که سال‌هاست از سوی طرفداران جمهوری اسلامی، به عنوان یک سند منتشر می‌شود، مربوط به سخنرانی هیلاری کلینتون در تاریخ ۲۳ آوریل ۲۰۰۹ (سوم اردیبهشت ۱۳۸۸) است؛ یعنی سال‌ها قبل از اینکه داعش به وجود آمده باشد. موضوع سخنرانی کلینتون در کنگره آمریکا، پاکستان است. می‌گوید: «ما همچنین پیشینه‌ای از این نوع حرکت‌ها را داخل و بیرون از پاکستان داشته‌ایم. منظورم این است که، بیایید به یاد بیاوریم، نیروهایی که امروز داریم با آنها می‌جنگیم، همان‌هایی هستند که ۲۰ سال پیش در حال کمک مالی به آنها بوده‌ایم.» اشاره او به کمک‌های مالی آمریکا به مجاهدین در جریان جنگ افغانستان با شوروی است. او در ادامه سخنان خود توضیح می‌دهد که دلیل این کمک‌های آمریکا چه بوده و به انتقاد از سیاست‌های ریگان می‌پردازد. این ویدئو ارتباطی به تاسیس داعش به دست آمریکا ندارد.

موضوع صحبت کلینتون انتقاد از سیاست‌های گذشته آمریکا و رها کردن مجاهدان افغانستان بعد از پایان جنگ با شوروی است. این صحبت‌ها تازگی ندارد و پیش و بعد از خانم کلینتون افراد گوناگون بارها درباره آن صحبت کرده‌اند. 

کلینتون درباره القاعده صحبت می‌کند و برای توصیف آن از عبارت «آنهایی که امروز داریم با آنها می‌جنگیم» یاد می‌کند. 

تاریخ این سخنرانی تقریبا پنج سال پیش از اعلام موجودیت داعش است. اما اگر داعش و القاعده را یکی بدانیم باز هم محتوای صحبت خانم کلینتون، اعتراف به این نیست که القاعده را آمریکا تاسیس کرده است. او می‌گوید خروج آمریکا از افغانستان در پایان دهه ۱۹۸۰ و رها کردن مجاهدان افغانستان به حال خود و نفوذ سازمان اطلاعات پاکستان در خلاء حضور آمریکا، باعث شکل‌گیری جریان‌های بنیادگرای اسلامی در افغانستان شده است؛ جریانی که «در حال جنگ» با ایالات متحده آمریکا است. 

۲- استناد به کتاب خاطرات هیلاری کلینتون 

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، شخص آقای خامنه‌ای و نزدیکان او بارها مدعی شده‌اند هیلاری کلینتون، وزیر پیشین امور خارجه آمریکا در کتاب خود با عنوان «انتخاب سخت» نوشته است: 

«به ۱۱۲ کشور سفر کرده بود تا از آنها بخواهد بعد از اعلام موجودیت این گروه [داعش]، آن را به رسمیت شناخته و یا دستکم با آن مخالفت نورزند!»

این ادعا به طور قطع نادرست است. در هیچ کجای نسخه چاپی یا آنلاین کتاب Hard Choices چنین چیزی نوشته نشده است. حتی در نسخه‌های ترجمه فارسی آن هم چنین جمله‌ای وجود ندارد.

بررسی‌ها ما نشان می‌داد این شایعه اولین بار حدود هفت سال پیش در مصر و شبکه‌های اجتماعی عرب‌زبان مطرح شد و از آنجا به ایران رسید. بارها مسئولان جمهوری اسلامی به این خاطره جعلی استناد کرده‌اند و حتی پای آن به کتاب‌های درسی دبیرستان‌های ایران هم کشیده شده است. 

۳- استناد به افشاگری‌های ویکی‌لیکس 

یکی دیگر از ادعاها، مربوط به افشای ایمیل‌های هیلاری کلینتون در ویکی‌لیکس است. طبق این ادعا، ایمیل‌هایی از هیلاری کلینتون منتشر شده که طبق آن همکاری‌های نظامی و فروش اسلحه بین آمریکا و داعش تایید می‌شود. این ادعا نیز نادرست است. فکت‌نامه نیز در زمان یعنی انتشار این خبر، به آن پرداخته بود و می‌توانید توییت‌های مربوط به آن را اینجا ببینید. تا کنون ایمیلی از هیلاری منتشر نشده که در آن نشانی از ارتباط او یا دموکرات‌ها با داعش باشد.

این شایعه علاوه بر ایران، در ایالات متحده هم مطرح بود. بر اساس این شایعه، ایمیل‌های فاش شده ویکی‌لیکس تایید می‌کردند که هیلاری کلینتون به داعش اسلحه فروخته است. سایت درستی‌سنجی Snopes در سال ۲۰۱۶ این شایعه و نادرستی آن را بررسی کرده است.

۴- استناد به گفته‌های ترامپ در مناظره‌های انتخاباتی ۲۰۱۶ 

یکی دیگر از منابعی که درباره ارتباط دموکرات‌ها با داعش در سایت‌های خبری و رسانه‌ها به آن اشاره می‌شود، مربوط به سخنرانی ترامپ در این زمینه است. ترامپ دو بار در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که هیلاری کلینتون، داعش را به وجود آورده است. سایت درستی‌سنجی پلیتی‌فکت (اینجا و اینجا)، بررسی کرده که چرا این ادعای ترامپ، از اساس نادرست است. سایت درستی‌سنجی Factcheck.org نادرستی این ادعا را بررسی کرده است. علاوه بر اینها در همان روزها، دونالد ترامپ هم در توییتی اذعان کرد که این ادعا را به طعنه و کنایه گفته است.

نکته جالب اینجاست که سایت رسمی رهبر جمهوری اسلامی ایران در مطلبی با عنوان «۱۰ دلیل محکم برای ارتباط بین آمریکا و داعش» در مورد شماره ۷ به سراغ همین ادعای ترامپ رفته و جالب‌تر آن است که در پانویس، به لینکی اشاره کرده که همان درستی‌سنجی سایت Politifact است که به این ادعا نشان Pants On Fire (معادل دروغ شاخ‌دار) داده است. ما دقیقا نمی‌دانیم طی چه فرایندی ممکن است چنین اتفاقی در سایت رهبر جمهوری اسلامی افتاده باشد اما احتمال دارد نویسنده متوجه نشده که این سایت، این گفته را نه به عنوان یک حرف درست بلکه به عنوان یک ادعای بی‌اساس و نادرست منتشر کرده و به طور مفصل توضیح داده که چرا این حرف ترامپ اشتباه است.

جمع‌بندی

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران مدعی است: دموکرات‌ها اعتراف کرده‌اند آنها داعش را به وجود آورده‌‌اند. 

این نخستین بار نیست که رهبر جمهوری اسلامی و نزدیکان و هواداران او چنین ادعایی مطرح می‌کنند، اما هیچ سند، فکت یا نقل قول معتبری از هیچ مقام آمریکایی در دست نیست که در آن به صراحت گفته باشد داعش توسط آمریکا، یا دولت‌های دموکرات آمریکا تاسیس شده باشد. 

با این همه آقای خامنه‌ای و هواداران او بارها درباره اعترافات مقام‌های آمریکایی -و به طور مشخص هیلاری کلینتون- به تاسیس داعش و تلاش برای به رسمیت شناختن آن صحبت کرده‌اند. 

از جمله مدعی شده‌اند خانم کلینتون در کتاب خاطرات خود گفته «به ۱۱۲ کشور سفر کرده بود تا از آنها بخواهد بعد از اعلام موجودیت این گروه [داعش]، آن را به رسمیت شناخته و یا دستکم با آن مخالفت نورزند!» این یک خاطره جعلی است و چیزی به این مضمون در کتاب خاطرات وزیر پیشین امور خارجه آمریکا وجود ندارد. 

برخی دیگر از هواداران رهبر جمهوری اسلامی هم به ویدئویی از یک سخنرانی قدیمی هیلاری کلینتون استناد می‌کنند، در حالی که زمان سخنرانی ۵ سال پیش از تاسیس داعش است و موضوع صحبت هیلاری کلینتون پاکستان و نقش سازمان اطلاعات این کشور پس از خروج آمریکا از افغانستان در ابتدای دهه ۱۹۹۰ میلادی است. او می‌گوید خلاء حضور آمریکا و رها کردن مجاهدان پس از جنگ با شوروی باعث شکل‌گیری جریان‌های تندرو اسلامی و شکل گرفتن هسته‌های اولیه القاعده شد. خانم کلینتون در سخنرانی خود برای توصیف القاعده از عبارت «آنهایی که امروز داریم با آنها می‌جنگیم» یاد می‌کند. بنابراین اگر کسی بخواهد به این سخنرانی کلینتون استناد کند باید این را هم بپذیرد که دولت آمریکا در زمان این سخنرانی در حال جنگ با القاعده بوده است. 

یکی دیگر از استنادات هواداران رهبر جمهوری اسلامی افشاگری‌های ویکی‌لیکس است، در حالی که تا آنجایی که ما می‌دانیم در اسناد ویکی‌لیکس سندی مبنی بر اعتراف تلویحی کلینتون در تاسیس داعش وجود ندارد. 

اظهارات دونالد ترامپ نیز یکی دیگر از اسناد ادعایی هوادارن آقای خامنه‌ای برای مبنی بر نقش دولت آمریکا در تاسیس داعش است. احتمالا اشاره آنها به گفته‌های ترامپ در جریان رقابت‌های انتخاباتی سال ۲۰۱۶ است که در آن گفته بود هیلاری کلینتون و اوباما داعش را به وجود آورده‌اند. 

این ادعا پیش‌تر توسط معتبرترین پایگاه‌های درستی‌سنجی رد شده و خود ترامپ نیز در توییتی اذعان کرده که آنچه گفته طعنه و کنایه بوده است. 

گفته‌ رهبر جمهوری اسلامی به شکل واضحی ادعایی بی‌پایه و اساس و مبتنی بر اخبار و اطلاعات جعلی است. به همین دلیل فکت‌نامه به این گفته علی خامنه‌ای که «دموکرات‌های آمریکا صریحا گفته‌اند داعش را ما به وجود آورده‌ایم»، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.