بدهی شهرداری تهران چقدر است؟

علیرضا زاکانی، شهردار تهران روز دوشنبه، ۲۹ شهریورماه ۱۴۰۰ گفته است:

«شهرداری تهران ۸۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد که ۱۲.۵ هزار میلیارد [تومان] باید بابت سود بانکی پرداخت کنیم.»

سعی کردیم تا از طریق حساب توییتری آقای زاکانی درباره منبع و مبنای محاسبه این رقم سوال کنیم که تا این لحظه به سوال ما پاسخی داده نشده است.

۸۰ هزار میلیارد تومان بدهی یعنی چه؟ 

قبل از آن که رقم درست بدهی شهرداری تهران را پیدا کنیم، شاید بد نباشد بدانیم ۸۰ هزار میلیارد تومان به چه اندازه است. کل بودجه شهرداری تهران در سال ۱۴۰۰، حدود ۴۹ هزار میلیارد تومان است، ۸۰ هزار میلیارد تومان، بیش از ۱/۶ برابر کل بودجه امسال شهرداری تهران است. 

آیا گزارش رسمی درباره حجم بدهی شهرداری تهران وجود دارد؟ 

خیر. حساب و کتاب‌های مالی شهرداری تهران، منابع مالی آن و نحوه هزینه‌کرد این منابع از جمله مباحثی است که سال ها است درباره آن صحبت می‌شود، اما تاکنون صورت‌ عملکرد مالی و فهرست بدهی‌ها و مطالبات شهرداری تهران، به صورت شفاف و روشن منتشر نشده است. 

از آنجایی که سند شفاف و روشنی از بدهی‌ها و مطالبات شهرداری تهران در دست نیست، برای درستی‌سنجی باید گفته‌ها و آمارهای پراکنده‌ای را که در ماه‌های اخیر درباره حجم بدهی شهرداری تهران مطرح شده‌اند با هم مقایسه کنیم. 

تاکنون چه اعداد و ارقامی درباره میزان بدهی شهرداری تهران گفته شده‌اند؟ 

حدود یک ماه و نیم پیش خود علیرضا زاکانی در یک نشست خبری به تاریخ ۱۷ مردادماه ۱۴۰۰، گفته بود: 

«بدهی های شهرداری تهران حدود ۶۶ هزار میلیارد تومان است که در مقابل آن ۵۷ هزار میلیارد تومان نیز مطالبات دارد.»

به جز شهردار تازه تهران، افراد دیگری هم درباره حجم بدهی شهرداری تهران صحبت کرده‌اند. پیروز حناچی، شهردار پیشین تهران روز ۱۲ مرداد امسال در پایان دوره کاری خود گزارشی از وضعیت مالی شهرداری تهران ارایه کرد، در آن گزارش آقای حناچی از جمله به میزان بدهی‌های شهرداری تهران در پایان دوره کاری خود اشاره‌ای داشت. شهردار پیشین تهران رقم بدهی شهرداری تهران را ۶۶ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: 

«در این دوره حدود ۶۶ هزار میلیارد بدهی داریم که بخشی از آن بدهی بانکی است و اگر هیچ کاری نمی کردیم و تنها سود و جریمه دیرکرد این مبلغ را می دادیم کار بزرگی کرده بودیم.»

عبدالحمید امامی، معاون مالی شهرداری تهران در دوره پیروز حناچی در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ نیز رقم بدهی شهرداری تهران را همین حدود ۶۶ هزار میلیارد تومان اعلام کرده  اما در عین حال تاکید کرده بود که دارایی های شهرداری از این رقم بسیار بالاتر است.

مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران نیز دیگر مقام حوزه مدیریت شهری تهران است که در ماه‌های اخیر درباره میزان بدهی شهرداری تهران اظهارنظر کرده است او در واپسین روز تیرماه امسال در برنامه‌ای تلویزیونی گفته بود: «شهرداری تهران ۶۶ هزار میلیارد بدهی دارد.»

چمران یک هفته بعد در ششم مردادماه در پاسخ به پرسش خبرگزاری فارس درباره رقم بدهی شهرداری تهران، این رقم را ۶۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرد، ۳ هزار میلیارد تومان بالاتر از رقم قبلی که خود گفته بود.

مهدی چمران در آن تاریخ منتخب شورای ششم بود و هنوز کار خود را به عنوان رییس شورا آغاز نکرده بود، اما در همان گفت‌وگو احتمال می‌داد که این رقم در زمان انجام مصاحبه یعنی هفته نخست مرداد ماه بیشتر هم شده باشد.

چمران در آن گفت‌وگو می‌گوید: 

« ۶۹ هزار میلیارد تومان بدهی در شهرداری تهران وجود دارد و این آمار بر اساس اعلامی است که معاونت مالی حناچی بیان کرده که البته مربوط به حدود یک ماه پیش بوده و احتمالا تا کنون این میزان افزایش هم یافته است که در سند تحویل و تحول این میزان به صورت دقیق مشخص خواهد شد.»  

دلیل اختلاف ۱۴ هزار میلیارد تومانی آمار تازه بدهی شهرداری با آمارهای قبلی چیست؟

پاسخ این سوال بدون وجود گزارش صورت عملکرد مالی و فهرست بدهی‌های شهرداری ممکن نیست. نمی‌دانیم منبع و مبنای آمار آقای زاکانی درباره میزان بدهی ۸۰ هزار میلیارد تومانی شهرداری چیست. ممکن است آمار ارائه شده نادرست باشد، شاید هم آمارها و برآوردهای قبلی درست نباشند.

افزایش ۱۴ هزار میلیارد تومانی بدهی‌های شهرداری در  طی ۴۳ روز بعید و دور از ذهن است. این رقم -یعنی ۱۴ هزار میلیارد تومان- عدد کوچکی نیست و از کل درآمد نفتی ایران در سال ۱۳۹۹ بیشتر است.

جمع‌بندی

علیرضا زاکانی، شهردار تهران روز  ۲۹ شهریورماه ۱۴۰۰ گفته است: «شهرداری تهران ۸۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد.» 

گزارش رسمی از حجم بدهی‌ و مطالبات شهرداری تهران در دست نیست، اما آنچه اعلام شده، اختلاف چشمگیری با آمارها و برآوردهای پیشین دارد. 

خود زاکانی یک ماه و نیم روز قبل گفته بود بدهی شهرداری تهران ۶۶ هزار میلیارد تومان است. پیروز حناچی شهردار پیشین تهران و چند مقام دیگر شهرداری هم در هفته‌های گذشته از بدهی ۶۶ هزار میلیاردی صحبت کرده‌اند. 

تنها مهدی چمران که به تازگی به صندلی ریاست شورای شهر تهران بازگشته حدود ۸ هفته پیش در یک مصاحبه از بدهی ۶۹ هزار میلیارد تومانی شهرداری حرف زده است.

هیچ کدام از این اعداد و ارقام بدون در دست بودن گزارش صورت بدهی‌ها و مطالبات شهرداری قابل رد یا تایید نیستند. به همین دلیل فکت‌نامه ضمن تاکید روی تناقض‌های گفتاری، به این گفته علیرضا زاکانی که «شهرداری تهران ۸۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد» نشان «غیرقابل اثبات» می‌دهد.