محمدرضا نقدی
معاون هماهنگ‌کننده سپاه
در ۳۰ سال گذشته آمریکا ۷ تریلیون دلار در منطقه هزینه کرده در حالی که کل هزینههای ایران ۱۷ میلیارد دلار است.
نادرست
آیا در ۳۰ سال گذشته آمریکا ۷ هزار میلیارد دلار و ایران تنها ۱۷ میلیارد دلار در منطقه هزینه کرده‌اند؟
محمدرضا نقدی، معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز ۱۳ دی ۱۳۹۹ با حضور در برنامه نگاه یک، مدعی شد:
«در سی سال گذشته آمریکا ۷ تریلیون دلار در منطقه هزینه کرده در حالی که کل هزینههای ایران ۱۷ میلیارد دلار است.»
فیلم کامل این برنامه در آرشیو سایت تلوبیون در دسترس است. این صحبت‌ها حوالی زمان یک و ساعت ۱۰ دقیقه پس از شروع گفت‌وگو مطرح شده است.
آیا آمریکا ۷ هزار میلیارد دلار در منطقه هزینه کرده است؟
ما متاسفانه به آقای نقدی دسترسی نداریم تا از او درباره منبع ادعایش سوال کنیم، اما حدس می‌زنیم منبع آمار او درباره هزینه آمریکا در منطقه دونالد ترامپ است. ترامپ در کارزار انتخاباتی انتخاباتی سال ۲۰۱۶ میزان هزینه‌کرد آمریکا در خاورمیانه را ۶ هزار میلیارد دلار برآورد کرده بود و در سال ۲۰۱۸، هزار میلیارد دلار دیگر به آن افزود و رقم هزینه‌کرد آمریکا را در خاورمیانه ۷ تریلیون دلار عنوان کرد.
پایگاه‌های معتبر درستی‌ستنجی در ایالات متحده همان زمان صحت ادعای ترامپ را بررسی کردند. تحقیقات فکت‌چکرهای واشنگتن‌پست و پلیتی‌فکت نشان می‌داد ادعای ترامپ دقیق نیست.
پلیتی‌فکت مجموعه‌ای از برآوردهایی که درباره هزینههای آمریکا در منطقه را منتشر کرده است. پیش از هر چیز سراغ برآورد محاسبه‌شده در دانشگاه بوستن رفته که ظاهرا منبع مورد تاکید کاخ سفید بوده است.
بر اساس این برآورد تا سال ۲۰۱۶، حدود ۳۶۸۹ میلیارد دلار شامل هزینههای وزارت دفاع، وزارت خارجه برای جنگ و مسائل مربوط به جنگ است. در این تحقیق پیش‌بینی شده تا سال ۲۰۵۳ مجموع هزینه‌ها به ۷۹۰۰ میلیارد دلار برسد.
یکی از دیگر از منابع مورد استناد در این گزارش برآوردی است که در بخش پژوهش‌های کنگره انجام شده و هزینه جنگ عراق و افغانستان را در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ حدود ۱۶۰۰ میلیارد دلار است.
واشنگتن پست نیز در گزارشی با اشاره به همین برآوردهای معتبر عدد ۷ هزار میلیارد دلار ترامپ را رد کرده است.
ایران چقدر در در منطقه هزینه کرده است؟
جواب قطعی این سوال را نمی‌دانیم. تا آنجایی که ما گشتیم هیچ برآورد عمومی از هزینههای منطقه‌ای ایران پیدا نکردیم که که بر اساس فکت‌ها و با حساب و کتاب انجام شده باشد.
بخشی از بودجه نظامی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در بودجه سنواتی می‌آید ولی دقیقا معلوم نیست چقدر از این بودجه صرف امور نظامی، امنیتی و سیاسی در کشورهای منطقه مانند سوریه، عراق، لبنان، یمن می‌شود.
علاوه بر این سپاه و نهادهای زیر نظر رهبر ایران دسترسی به منابع مالی غیرشفاف دیگری دارند. نه حجم این منابع مشخص است و نه محل هزینه شدن آن، بنابراین نمی‌دانیم ایران در سال‌ها و دهه‌های اخیر چقدر در منطقه هزینه کرده است.
تا کنون برآوردهای کلی از سوی افراد و مقام‌های ایرانی و خارجی بیان شده که به دلیل عدم وجود فکت و داده‌های معتبر قابل درستی‌سنجی نیستند.
به عنوان مثال حشمت الله فلاحت پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم اردیبهشت ۱۳۹۹ گفته بود:
«ما شاید ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار به سوریه پول دادیم و باید از سوریه پس بگیریم. پول این ملت آنجا هزینه شده است.»
علی فدوی جانشین فرمانده سپاه نیز روز ۷ مهر ۱۳۹۹ نیز گفته: «ایران مجموعاً ۱۹.۶ میلیارد دلار هزینه جنگ تحمیلی کرده است و مجموع هزینه حضور منطقه‌ای ما از سال ۲۰۰۶ تا امروز کمتر از هزینه جنگ تحمیلی بوده است.»
مایک پمپو وزیر امور خارجه آمریکا روز ۹ اکتبر ۲۰۱۸ در توییتی میزان هزینه کرد ایران در سوریه، عراق و یمن طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ را بیش از ۱۶ میلیارد دلار اعلام کرد. او این رقم را مستند به گزارش ۲۰۱۸ گروه اقدام ویژه ایران در وزارت خارجه آمریکا دانست.
While the Iranian people struggle, #Iran’s outlaw regime has wasted over $16 billion since 2012 propping up Assad and supporting its other partners and proxies in Syria, Iraq, and Yemen. pic.twitter.com/e99jCQ2vJQ
— Secretary Pompeo (@SecPompeo) October 9, 2018
سایت بی بی سی فارسی در سال ۱۳۹۶ در اسفند ۱۳۹۶ گزارشی با عنوان «راستی‌آزمایی: هزینه جنگ سوریه برای ایران چقدر است؟»
در این گزارش مجموعه‌ای از برآوردهای پراکنده درباره هزینه ایران در جنگ سوریه بازخوانی شده است. از جمله برآورد نمایندگی سازمان ملل در سوریه که حکایت از آن داشت ایران سالانه ۶ میلیارد دلار در سوریه هزینه کرده است. با این همه با استناد به این برآوردها هم نمی‌توان به طور دقیق گفت هزینه فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران در منطقه چقدر است و چقدر با رقم ۱۷ میلیارد دلار اعلام شده از سوی محمدرضا نقدی همخوانی دارد؟
جمع بندی
«محمدرضا نقدی»، معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌گوید: «در سی سال گذشته آمریکا ۷ تریلیون دلار در منطقه هزینه کرده در حالی که کل هزینههای ایران ۱۷ میلیارد دلار است.»
حدس می‌زنیم مبنای عدد ۷ هزار میلیارد دلار هزینه آمریکا در منطقه گفته‌های قدیمی دونالد ترامپ در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ باشد. این آمار در همان زمان توسط فکت چکر‌های آمریکایی بررسی و رد شده‌اند.
در مورد هزینههای منطقه‌ای ایران برآوردهای مختلفی تا امروز ارائه شده که به دلیل عدم شفافیت مالی نهادهای نظامی در ایران، نمی‌توان به طور مستقل هیچ کدام از آنها را رد یا تایید کرد. برخی مقام‌های ایرانی هزینههای منطقه‌ای ایران را بعضا تا ۳۰ میلیارد دلار اعلام کرده‌اند.
با این اوصاف فکت‌نامه این گفته محمدرضا نقدی، معاون هماهنگ‌کننده سپاه را که «در سی سال گذشته آمریکا ۷ تریلیون دلار در منطقه هزینه کرده در حالی که کل هزینههای ایران ۱۷ میلیارد دلار است» بی‌اعتبار می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.
