صادرات گوشت مردگان چینی به ایران واقعیت ندارد.

شایعه صادرات گوشت مردگان از چین، این روزها دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است و در شبکه‌های اجتماعی نیز دیده می‌شود.

شایعه‌ای که به نظر می‌رسد نه محدود به ایران و نه محدود به این روزهاست؛ سال‌هاست چنین شایعه‌ای  با عنوان‌های متعدد و تصاویر و ویدئوهای گوناگون در کشورهای دیگر نیز به گوش می‌رسد. اما آيا چین واقعا گوشت مردگان خود را به ایران صادر می‌کند؟

کافی است این عبارت را در گوگل جستجو کنید تا با صدها سایت و مطلب روبرو شوید که از سال‌های گذشته تا امروز، به آن پرداخته‌اند: «واردات گوشت چرخ کرده ازبدن مردگان چینی به ایران. مراقب باشید گوشت‌های ارزان چرخ‌کرده به هیچ وجه نخرید. چین شروع کرده به صادر کردن گوشت مرده‌هایش به کشور بی صاحب ایران - چینی ها از گوشت مرده چرخ کرده یا کالباس درست می‌کنن.»

 

گوشت مردگان چینی؛ یک شایعه جهانی

اما این شایعه تنها در ایران سابقه ندارد. در ماه مه سال ۲۰۱۶ نیز گروهی از سایت‌های انگلیسی‌زبان شایعه‌ای را با عنوان «صادرات گوشت مردگان از چین به آفریقا» منتشر کردند. منبع بسیاری از این خبرها وبسایت‌هایی مانند TuneZNG، Information Hood و Nairaland بودند که در زمینه انتشار اخبار نادرست، شهرت دارند. ضمن اینکه هیچ کدام از این وبسایت‌ها، مدارک و دلایلی واقعی را برای این ادعا منتشر نکردند. بر اساس گزارش سایت درستی‌سنجی Snopes که در سال ۲۰۱۶ منتشر شده، این سایت‌ها به دنبال گسترش تئوری «گوشت‌های بیگانه»اند. بی‌بی‌سی نیز در همان سال ۲۰۱۶ گزارشی در رد این ادعا منتشر کرد.

 

تکذیب مسئولان ایرانی

یکی از واکنش‌های ایران به این ادعا، تکذیب واردات هرگونه گوشت چرخ‌کرده به ایران است. به عنوان مثال اقتصاد آنلاین در تاریخ ۲۸ خرداد سال ۹۶ به نقل از پیام محبی رئیس جامعه دامپزشکان ایران می‌نویسد: «در ایران هیچ گوشت چرخ کرده‌ای وارد نمی‌شود و تنها واردات گوشت گوساله برزیلی و لاشه گوسفند صورت می‌گیرد که آن هم صد درصد مورد تایید سازمان دامپزشکی کشور است.»

 

تجارت گوشت ایران و چین

در ابتدا بد نیست نگاهی به آماری رسمی بیندازیم و ببینیم اصولا وضعیت صادرات گوشت در چین چگونه است. ما در آمارهای رسمی سابقه‌ای از واردات گوشت از چین به ایران پیدا نکردیم. ما کد تعرفه واردات انواع گوشت را در آمارهای تفکیکی گمرک ایران که تا سال ۱۳۹۶ در دسترس است را جست‌وجو کردیم و هیچ موردی از اینکه در مقطعی از چین گوشت وارد ایران شده باشد پیدا نکردیم. 

نکته بعدی این است که اصولا چین، نه صادرکننده بلکه بزرگ‌ترین وارد کننده گوشت در جهان است. در سال ۲۰۱۹ حجم واردات چین حدود ۱۷درصد کل تجارت بین‌المللی گوشت در سراسر جهان بوده است.

عکس‌ها و فیلم‌های نادرست
اما یکی از جریان‌هایی که هم در ایران و هم در رسانه‌های انگلیسی‌زبان دیده می‌شود، همراهی خبر صادرات گوشت چینی با عکس‌ها و ویدئوهای دلخراش از جسد انسان‌هاست.

یکی از این ویدیوها که در فضای آنلاین فارسی به عنوان سندی بر سلاخی بدن مردگان در چین برای استفاده در صنعت گوشت پخش شده،

این ویدیو است. (اخطار! ویدئوی این لینک حاوی صحنه‌های بسیار دلخراش است).

در این ویدیو مردی با لباس سنتی رسمی با صورت پوشیده مشغول پوست کندن تعداد جنازه انسان است. بررسی لباس‌ مرد در ویدیو و لباس دیگر افراد حاضر نشان می‌دهد که این فیلم در واقع مراحل آماده‌سازی برای مراسم تبتی-بودایی «خاکسپاری آسمانی» است که در آن اجساد مردگان را در کوهستان می‌گذارند تا توسط هوای آزاد متلاشی یا توسط حیوانات خورده شوند. مشابه چنین مراسمی در بین زرتشتیان هم رواج داشت.

عکس‌ها اغلب به دلیل اینکه سوژه‌هایی جنجالی هستند، به سرعت دست به دست می‌شوند اما واقعیت اینجاست که هیچ کدام از آنها نشانه این نیست که چین در حال صادرات گوشت مرده‌هایش است. 

به عنوان مثال عکس‌های یک رویداد هنری در شرق لندن که سال ۲۰۱۲ برگزار شد، به سوژه مناسبی برای این شایعات تبدیل شده است. این Installation هنری که «بازار گوشت Smithfield» نام داشت، گوشت‌های خوک را به صورت اعضای بدن انسان درمی‌آورد و افراد شجاعی هم پیدا می‌شدند که این محصولات عجیب و غریب را بخرند. همین عکس‌ها بود که گروهی آن را به عنوان سند صادرات گوشت انسان از چین استفاده کردند.

به نظر می‌رسد با مطرح شدن بحث قرارداد ایران و چین، و همچنین اخبار مربوط به کرونا، پخش شایعات درباره چین، سرعت بیشتری گرفته است. ضمن اینکه باورهای مربوط به خوردن گوشت حیوانات به خاطر تقویت قوای جنسی و … در میان برخی از مردم چین، به گسترش شایعاتی این چنینی کمک می‌کند. البته فعالان حقوق بشر، دهه‌هاست نسبت به سیاست‌های چین انتقاد می‌کنند و یکی از مسائلی که در سال‌های گذشته مطرح شده، وضعیت حقوق بشری مسلمانان اقلیت اویغور است. اما به نظر می‌رسد پرداختن به مسائل نادرست درباره چین با سوژه‌هایی شبیه به سوژه صادرات گوشت مردگان، قابلیت انتشار بیشتری در فضای مجازی دارد.

بنابراین با توجه به اینکه هیچ سند و مدرک معتبری درباره این موضوع وجود ندارد و همچنین با توجه به سابقه این شایعه در کشورهای گوناگون و همچنین این نکته که ایران، طبق آمار موجود، اساسا واردات گوشت از چین ندارد، باید به ادعای صادرات گوشت مردگان از چین به ایران، نشان شاخ‌دار داد.