ادعای نادرست دانشمند فرانسوی درباره ویروس کرونا

تعدادی از مخاطبان فکت‌نامه از ما خواسته‌اند تا صحت و سقم این خبر را که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، بررسی کنیم. 

ادعا از این قرار است: 

«پروفسور لوک مونتانیه کاشف ویروس ایدز و برنده جایزه نوبل ۲۰۰۱۸ می‌گوید کووید۱۹ تنها می‌تواند در آزمایشگاه خلق شده باشد. پروفسور لوک مونتانیه مدعی شد که کرونا، ویروسی دستکاری شده است که به طور تصادفی از آزمایشگاهی در ووهان چین به بیرون سرایت نموده است. چینی‌ها از ویروس کرونا در پژوهش‌های خود برای ساخت واکسن ایدز استفاده کرده‌اند. برخی بر این باورند بخش هایی از دی‌ان‌ای ویروس ایدز در ژنوم کووید ۱۹ یافت شده است. به عقیده پروفسور لوک مونتانیه، طبیعت هیچ گونه سرهم بندی مولکولی را نمی پذیرد و این تغییرات غیر طبیعی را از میان می برد.»

نمونه این ادعا در اینستاگرام، تلگرام و توییتر پیدا کنید. اما آیا این ادعا صحت دارد؟

 

۱- آیا لوک مونتانیه چنین چیزی گفته است؟ 

بله. او واقعا در مصاحبه با یک رسانه فرانسوی چنین چیزی گفته است. حساب توییتری شبکه تلویزیونی CNEWS روز ۲۸ فروردین ۱۳۹۸ فیلم این گفت‌وگو را با این توضیح پخش کرد که «لوک مونتانیه برنده جایزه نوبل می‌گوید که ویروس Sars-CoV-2* توسط انسان در آزمایشگاه دستکاری و ساخته شده است».

?s=20

۲- لوک مونتانیه کیست؟

لوک مونتانیه ویروس‌شناس ۸۷ ساله فرانسوی و یکی از سه برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۲۰۰۸ است. این جایزه به خاطر کشف ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) که عامل بیماری ایدز است در سال ۱۹۸۳ به او و دو نفر دیگر داده شد. 

در سال‌های اخیر او اقدامات عجیب و غریبی انجام داده و اظهارات غیرعلمی او باعث شده، با احتیاط در فهرست کسانی قرار بگیرد که ادعاهای شبه‌علمی مطرح می‌کنند. 

نشریه فوربز در مقاله‌ای به تاریخ ۲۷ مه ۲۰۱۲ (۷ خرداد ۱۳۹۱) منتشر شده به داستان حضور او در اجتماع مخالفان واکسیناسیون در شیکاگو پرداخته است و از طرفداران هومیوپاتی (همسان‌درمانی) است که در رده‌ شبه علم‌ها قرار می‌گیرد.

در این مقاله اعتبار ادعاهای اخیر این دانشمند فرانسوی زیر سوال رفته و او رسما به عنوان یکی از مروجان شبه‌علم معرفی شده است. به عنوان مثال او اخیرا مدعی شده که مولکول‌های دی‌ان‌ای می‌توانند بین لوله‌های آزمایش دورنوردی (یا همان طی‌الارض) کنند! 

سایت RationalWiki هم که منابع تولید اخبار غیرعلمی و شبه‌علم را طبقه‌بندی می‌کند، برای لوک مونتانیه یک صفحه اختصاصی ایجاد کرده است. 

 

۴- ادعای آقای مونتانیه چقدر درست است؟

اما صرف نظر از اعتبار آقای مونتانیه، ادعای او از نظر علمی پایه و اساسی ندارد. سایت درستی‌سنجی «Health Feedback» در گزارشی به ادعای مونتانیه پرداخته است.

در این گزارش گفته شده «تعداد زیادی مقاله در ماه آوریل منتشر شده به این مضمون که لوک مونتانیه برنده جایزه نوبل گفته ویروس SARS-CoV-2 توسط انسان دستکاری و ساخته شده و به طور تصادفی از آزمایشگاه ووهان بیرون آمده است. همچنین ادعای دیگری به این مضمون مطرح شده که پژوهشگران چینی تلاش کرده‌اند مقاله تحلیلی را منتشر کنند که نشان می‌دهد ساختار ژنتیکی ویروس با زنجیره دی‌ان‌ای ویروس اچ‌آی‌وی ترکیب شده است. ادعای ترکیب ویروس کرونا و ایدز پیش‌تر هم در ماه ژانویه مطرح شده بود که ادعایی بی‌اساس بود.»

محققین گزارش «Health Feedback» دو دلیل را برای رد ادعای لوک مونتانیه برشمرده‌اند:

اولا پژوهش‌های ژنتیکی درباره ویروس کرونای جدید نشان می‌هد که این ویروس منشاء طبیعی دارد. دانشمندان تا الان دریافته‌اند که این ویروس در پنگوپلین یا خفاش جهش یافته و به انسان منتقل شده است.

دوم، این ادعا که ویروس کرونای جدید محتوی «جایگیری اچ‌آی‌وی» (HIV insertions) است، نیز پایه و اساسی ندارد. این شائبه برگرفته از پیش‌نویس تحقیقی در اوایل ماه فوریه است. این تحقیق یک پژوهش خام است که داوری همتا نشده و بعدها توسط متخصصان رد شده و مورد نقد قرار گرفته است. 

اگر علاقه‌مند به دانستن جزئیات بیشتر و تخصصی هستید به اصل مقاله می‌توانید مراجعه کنید. در آنجا به منابع اصلی هم لینک داده شده است. خلاصه اینکه تحلیل ساختار ژنتیکی ویروس کرونای جدید نشان می‌دهد ویروس کرونای جدید ربطی به اچ‌آی‌وی ندارد. 

در درستی‌سنجی «Health Feedback» آمده که تنها نکته‌ درست در ادعای مطرح شده این است که لوک مونتانیه در سال ۲۰۰۸ برنده جایزه نوبل شده است. این عنوان باعث شده برخی به خطا بیفتند و گمان کنند که این اظهار نظر علمی معتبر است، اما چه با نوبل و چه بدون نوبل آنچه گفته شده پایه و اساس علمی ندارد است. 

 

جمع‌بندی

خلاصه اینکه، لوک مونتانیه واقعا این جمله را گفته که «ویروس کرونا در آزمایشگاه ووهان ساخته شده». او واقعا به خاطر تحقیقاتی که در دهه ۱۹۸۰ انجام داده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را در سال ۲۰۰۸ برنده شده، اما از سال‌ها پیش تغییر رویه داده و به یکی از هواداران و مروجان شبه‌علم بدل شده است. 

اما صرف نظر از همه اینها آنچه گفته شده پایه و اساس علمی هم ندارد و در تناقض با آن چیزی است که  تاکنون دانشمندان به آن رسیده‌اند. 

به این ترتیب فکت‌نامه به کلیت این ادعا که «به گفته برنده جایزه نوبل ویروس کرونا در آزمایشگاه ووهان ساخته شده است» نشان نادرست می‌دهد.  

* «Sars-CoV-2» نام ویروسی است که منجر به بیماری کووید-۱۹ (COVID-19) می‌شود.