بررسی آمار حریرچی درباره تلفات آنفلوآنزا در آمریکا

ایرج حریرچی، معاون وزیر و سخنگوی وزارت بهداشت، شامگاه پنج‌شنبه ۵ اسفند ۱۳۹۸ در برنامه گفت‌وگوی خبری شبکه دو تلویزیون ایران گفته است: 

«ما امسال در ایران ۱۳ هزار و ۲۰۰ مورد ابتلا و  ۱۰۸ فوت بر اثر آنفلوآنزا داشته‌ایم. جمعیت ما یک چهارم آمریکا است. در این کشور ۲۸ میلیون نفر مبتلا شده‌اند، ۲۹۰ هزار نفر بستری شده‌ و ۱۶ هزار نفر فوت شده‌اند. ولی کسی نمی‌گوید که به آمریکا مسافرت نکنید.»

چنانکه در ویدئو پیدا است او ابتدا می‌گوید ۲۸ میلیون آمریکایی جان‌شان را از دست داده‌اند، اما بعد از پیگیری مجری برنامه صحبت خود را اصلاح می‌کند و تاکید می‌کند آمار ابتلا ۲۸ میلیون و آمار مرگ و میر ۱۶هزار نفر بوده است. 

سخنگوی وزارت بهداشت معتقد است «ایران در یک جنگ تبلیغاتی است». در واقع او تلاش می‌کند با استفاده از آمار آنفلوآنزا در ایالات متحده و مقایسه آن با آنچه در ایران اتفاق افتاده، به مخاطب بقبولاند که گروهی در حال بزرگنمایی کرونا در ایران و تشویش جامعه‌اند. 

اما باید دید در وهله اول چقدر آمار او دقیق است؟ و در مرحله دوم مقایسه انجام شده چقدر مقایسه درستی است؟ 

 

بررسی صحت آمار ارائه شده

سخنگوی وزارت بهداشت گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری‌ بیماری‌های آمریکا (CDC) را منبع آمار خود معرفی کرده است. از طریق جست‌وجو در سایت این مرکز آخرین گزارش آماری را پیدا کردیم. در این گزارش برآورد شده که در فاصله اول اکتبر ۲۰۱۹ (۹ مهر ۱۳۹۸) تا ۱۵ فوریه ۲۰۲۰ (۲۶ بهمن ۱۳۹۸) جمعیت ابتلا به آنفلوآنزا در این کشور بین ۲۹ تا ۴۱ میلیون برآورد شده است. از این تعداد بین ۱۳ تا ۱۹ میلیون نفر معاینه شده‌اند، ۲۸۰ تا ۵۰۰ هزار بیمار کارشان به بستری کشیده و آمار تلفات بین ۱۶ تا ۴۱ هزار نفر است.

برآوردهای CDC حکایت از آن دارند که حدود ۳۵ میلیون و ۵۰۰ هزار آمریکایی در سال گذشته دچارآنفلوآنزا شده‌اند. از این میان حدود ۱۶میلیون نفر معاینه پزشکی شده‌، ۴۹۰ هزار نفر بستری و حدود ۳۴ هزار نفر جان باخته‌اند.

اگر برآوردهای امسال را با ستون بازه اطمینان پارسال مقایسه کنیم، خواهیم دید که میزان شیوع آنفلوآنزا امسال کمتر از سال گذشته است. سال گذشته طبق برآوردها بیش از ۱۰درصد مردم ایالات متحده به آنفولانزا مبتلا شده‌اند. یعنی از هر ۱۰ نفر یک نفر در چند ماه گذشته آنفلوآنزا گرفته است. نرخ مرگ و میر در اثر آنفلوآنزا کمتر از ۰/۱ درصد بوده است. 

مقایسه این آمار به گفته‌های آقای حریرچی نشان می‌دهد، اگرچه آمار ارائه شده از سوی سخنگوی وزارت بهداشت با آخرین آمار موجود کمی اختلاف دارند، اما در کل آمار ارائه شده از سوی او در مورد آمریکا، اگرچه نه دقیق، اما نزدیک به آمار رسمی است؛ آن قدر که می‌توان با تخفیف آن را «درست» ارزیابی کرد. 

در مورد آمار ایران هم دو ماه پیش‌تر منابع خبری در وزارت بهداشت اعلام کرده بودند که آمار مرگ و میر بر اثر آنفولانزا در فاصله سه ماهه اول مهر تا اوایل دی ماه، ۱۰۸ نفر بوده‌ است. امکان درستی‌سنجی این آمار وجود ندارد، اما اگر آن را درست فرض کنیم، مرحله بعدی توجه به زمینه صحبت‌های مطرح شده است. 

سخنگوی وزارت بهداشت، پیش از طرح این آمار می‌گوید ایران گرفتار یک «جنگ تبلیغاتی» در مورد کرونا است. او پس از بیان آمار هم می‌گوید با اینکه آمار آنفلوآنزا در آمریکا بالا است اما کسی نمی‌گوید مردم در آمریکا سفر نکنند. 

این در حالی است که اساسا مقایسه آنفلوآنزا با کرونا مقایسه درستی نیست. آنفلوآنزا یک بیماری عمومی شناخته شده با دایره شیوع محدود است، حال آنکه کرونای COVID-2019 یک ویروس جدید با قدرت شیوع بسیار بالا است. میزان تلفات آن هم با آنفلوآنزا -دست کم آمار تلفات آنفلوآنزا در ایالات متحده قابل مقایسه نیست. 

طبق آمارهای رسمی نرخ مرگ و میر آنفلوآنزا در آمریکا در سال جاری کمتر از ۰/۱ درصد بوده است، اما در مورد نرخ مرگ و میر ویروس کرونا در ایران، بر اساس آخرین آمار موجود در زمان نگارش این گزارش (نیمه شب چهارشنبه ۷ اسفند ۱۳۹۸) حدود ۱۴درصد بوده است. از میان ۱۴۰ ابتلای قطعی، ۱۹ نفر جان‌شان را از دست داده‌اند. 

به عبارتی تا اینجای کار نرخ مرگ و میر کرونا در ایران تا اینجا ۱۴۰ برابر نرخ مرگ و میر آنفلوآنزا در آمریکا است، به همین دلیل مقایسه این دو، مقایسه درستی نیست و نتیجه‌گیری از آن «گمراه‌کننده» است.