شبکه‌های اجتماعی
تلگرام، توییتر، اینستاگرام، فیسبوک،...
پیش‌بینی شیوع ویروس کرونا از ووهان در کتابی که در ۱۹۸۱ چاپ شد.
نادرست
آیا ویروس کرونا در یک کتاب چاپ ۱۹۸۱ پیش‌بینی شده بود؟
تصاویری از جلد و بخشی از رمان علمی-تخیلی «چشمان تاریکی» نوشته دین کونتز (Dean Koontz) در فضای مجازی دست به دست می‌شود که نشان می‌دهد در این داستان شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ پیش‌بینی شده است. در این کتاب که نخستین بار در سال ۱۹۸۱ منتشر شده، سلاحی بیولوژیک با عنوان Wuhan-400 باعث شیوع یک بیماری شبیه پنومونیا (ذات‌الریه) می‌شود.
این موضوع باعث تعجب بسیاری شده و هیزم به آتش نظریه‌های توطئه‌ای ریخته است؛ نظریه‌هایی که این ویروس را فراتر از یک ویروس معمولی و ساخته قدرت‌های بزرگ (یا چین و یا آمریکا) می‌دانند. مخاطبان زیادی از ما خواستند تا این موضوع را بررسی کنیم.
درباره رمان چشمان تاریکی
رمان «چشمان تاریکی»، نخستین‌بار در سال ۱۹۸۱ چاپ شد. داستان مادری است که در پی کشف واقعیت ناپدید شدن پسرش، متوجه می‌شود او در یک مرکز نظامی نگهداری می‌شود و آلوده به یک میکروارگانیسم ساخته دست بشر شده است. این ویروس که در لابراتواری در ووهان چین ساخته شده. در واقع سلاحی بیولوژیک است به نام «ووهان-۴۰۰» است که فقط انسان‌ها را مبتلا می‌کند. ویژگی این ویروس خیالی این است که بیشتر از یک دقیقه خارج از بدن انسان زنده نمی‌ماند. به همین خاطر بعد از از میان رفتن ساکنان یک منطقه، فاتحان می‌توانند بدون نگرانی وارد آنجا شوند.
فایل الکترونیک کتاب را یکی از مخاطبان برای ما فرستاد.
پیشگویی یا اتفاق؟ کرونا (COVID-19) و ووهان ۴۰۰
این کتاب و اشاره‌اش به یک سلاح بیولوژیک «ووهان-۴۰۰» واقعی است. در داستان شهر ووهان چین هم مرکز شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ است. اما آیا این پیشگویی که ویروس همه‌گیر کرونای جدید COVID-19 است؟
سایت اسنوپس در بررسی این به اصطلاح پیشگویی به چند مورد اشاره می‌کند:
- در رمان کونتز، «ووهان-۴۰۰» یک سلاح ساخته دست بشر است. حال آنکه تا الان هیچ دلیل موجه علمی در تایید این که ویروس کرونای جدید آزمایشگاهی است وجود ندارد. تا کنون هیچ سازمان، نهاد تخصصی یا دانشمند معتبری این گمانه را درباره COVID-19 مطرح نکرده است.
- در کتاب، نرخ مرگ و میر ناشی از ویروس «ووهان-۴۰۰» ۱۰۰٪ است. در حالی که در حال حاضر این نرخ درباره ویروس جدید کرونا تقریبا ۲٪ است.
- «ووهان-۴۰۰» خیالی، در مقایسه با COVID-19 با دوره نهفتگی ۲ تا ۱۴ روز، دوره نهفتگی بسیار کوتاهی (حدودا چهار ساعت) دارد.
از گورکی-۴۰۰ به ووهان-۴۰۰؛ تغییر جزئیات کتاب در سال ۲۰۰۸
اما در رد نظریه پیشگویی این کتاب باید به این نکته مهم هم اشاره کرد که وقتی این کتاب در سال ۱۹۸۱ چاپ شد، سلاح بیولوژیک خیالی نامش «گورکی-۴۰۰» و ساخت آزمایشگاهی در روسیه بود. تصویری که از کتاب و صفحاتش در شبکه‌های اجتماعی در گردش است متعلق به چاپ سال ۲۰۰۸ این کتاب است. ظاهرا بعد از جنگ سرد، نویسنده برای جذاب‌تر کردن داستان برای مخاطبان امروزی، این تغییرات را اعمال کرده است.
منبع: Snopes
پیشگویی شیوع بیماری در سال ۲۰۲۰
در تصویر دیگری که ادعا می‌شود خبر از شیوع بیماری همه‌گیرِ بدون درمانی می‌دهد که ریه‌ها را مبتلا می‌کند، اساسا در این کتاب نیست.
بلاگ ترکیه‌ای Yalansavar این موضوع را بررسی کرده متوجه شده که این صفحه بخشی از کتاب «End of Days» که طبق نوشته روی جلدش درباره «پیش‌بینی‌ها و پیشگویی‌ها درباره پایان جهان» است. نویسنده آن سیلویا براون است که در سال ۲۰۱۳ درگذشت و مدعی داشتن توانایی‌های ماورایی از جمله پیشگویی آینده بود.
بله، خانم براون در کتابش به شیوع بیماری شبیه ذات‌الریه در سال ۲۰۲۰ اشاره کرده است اما جزییات بیشتری درباره آن نگفته است. هرچند، به گفته نویسنده سایت Yalansavar، بعد از شیوع ویروس کرونای سارس در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳، پیش‌بینی شیوع یک بیماری ریوی دیگر چندان نیاز به قدرت‌های ماورایی ندارد. علاوه بر این‌ها کتاب براون پر است از به اصطلاح پیشگویی‌هایی که تحقق نیافتند. او در این کتاب پیش‌بینی کرده بود که در سال ۲۰۱۵، عمل جراحی فقط با لیزر انجام می‌شود و نابینایی با نصب تراشه‌هایی در مغز درمان می‌شود. دو پیش‌بینی تحقق نیافته.
منبع: Yalansavar
جمع‌بندی
بله، در کتاب «چشمان تاریکی» از سلاح بیولوژیکی به نام «ووهان-۴۰۰» نام برده شده که در آزمایشگاهی در شهر ووهان چین ساخته شده است. ظاهرا برخی از این به ظاهر پیشگویی شگفت‌زده شده‌اند. اما واقعیت این است که
اول، ویروس COVID-19 در آزمایشگاه ساخته نشده است، بلکه نوع تازه‌ای از ویروس کرونا است که در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۱۲ باعث شیوع بیماری‌های سارس و مرس در چین و خاورمیانه شده بود و تقریبا هیچ شباهتی با ویروس آزمایشگاهی کتاب ندارد.
دوم، در داستان اولیه در سال ۱۹۸۱ هیچ اسمی از چین نیست. برعکس ویروس در روسیه ساخته شده و اسم آن گورکی ۴۰۰ است. داستان در بازنویسی‌های سال‌های بعد از جنگ سرد تغییر کرده و چین به جای روسیه و ووهان به جای گورکی نشسته است. دلیل این کار احتمالا جذاب کردن داستان برای خوانندگان جوانی است که درکی از جنگ سرد میان روسیه و ایالات متحده آمریکا ندارند، دلیل دیگر هم احتمالا تجربه شیوع سارس در سال ۲۰۰۲ در چین و سپس سراسر دنیا است. با این وصف تغییر موقعیت مکانی و اسامی داستان برای باورپذیر کردن آن برای مخاطب منطقی به نظر می‌رسد.
سوم، اساسا شیوع یک ویروس فراگیر، یکی از سناریوهای جذاب آخرالزمانی برای رمان‌‌های علمی-تخیلی است. اینکه یک نویسنده چهل سال پیش داستانی به این مضمون نوشته باشد، چندان موضوع عجیبی نیست.
چهارم، آن چیزی که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخد دو تصویر از صفحات کتاب را دارد که دومی اصلا متعلق به کتاب چشمان تاریکی نیست، بلکه از یک کتاب دیگر با موضوع پیشگویی آینده است. خیال‌تان راحت بسیاری از پیشگویی‌های نویسنده کتاب محقق نشده‌اند.
با این اوصاف فکت‌نامه ضمن تایید وجود کتابی با عنوان «چشمان تاریکی» که در آن به سلاح بیولوژیک به نام ووهان-۴۰۰ اشاره می‌شود، به خوانندگان اطمینان می‌دهد این کتاب یک رمان علمی تخیلی عامه‌پسند است و مطلقا ربطی به ویروس کرونا COVID-19 ندارد.