آیا میزان برداشت گاز ایران در پارس جنوبی بیشتر از قطر است؟

حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران، روز ۱۳ آذر ۹۷، در مراسم روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی سمنان گفته است: «در این دولت برای اولین بار در برداشت گاز از پارس جنوبی از قطری‌ها پیشی گرفته‌ایم».

این ادعا برای اولین بار یک سال و ۹ ماه پیش، در اواخر فروردین سال ۱۳۹۶ و در مراسم افتتاح ۵ فاز پارس جنوبی مطرح شد که رسانه‌ها به نقل از حسن روحانی خبر دادند ایران به ظرفیت برابر تولید گاز در میدان مشترک پارس جنوبی رسیده است. این ادعا البته به معنای تولید برابر نبود و در آن از ظرفیت برابر تولید صحبت شده بود.

چند ماه بعد در اوایل شهریور ۱۹۳۹۶، شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) در گزارشی نوشت:

تکمیل و راه‌اندازی فازهای ۱۲، ۱۵ و ۱۶ و بخشی از فازهای ۱۷ و ۱۸ تا یکسال پیش به ۴۳۰ میلیون مترمکعب در روز رسید و در یکسال اخیر نیز با تکمیل فازهای ۱۹، ۱۷، ۱۸، ۲۰ و ۲۱ که به عنوان فازهای توسعه‌ای اولویت دوم مشخص شده بودند، این رقم به ۵۷۰ میلیون مترمکعب در روز رسید و ایران پس از ۱۲ سال در تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی با قطر برابر شد.

اما این ادعا چقدر می‌توان درست باشد؟ تلاش می‌کنیم تا با جواب دادن به دو پرسش ساده، صحت و سقم این ادعا را بررسی کنیم.

۱- ظرفیت تولید ایران در پارس جنوبی چقدر است؟

تکمیل پارس جنوبی، یکی از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ است. روحانی‌سنج پارسال در گزارشی مفصل به وضعیت فازهای ۲۴ گانه پارس جنوبی را بررسی کرد. آخرین گزارش‌های رسانه‌ای در ایران نشان می‌دهند، وضعیت هنوز تغییری نکرده است. به جز فاز ۱۱ که بعد از رفتن توتال بلاتکلیف مانده، فازهای ۱۳، ۱۴، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ همچنان مراحل نهایی آماده‌سازی خود را طی می‌کنند.

بنابراین به نظر نمی‌رسد ظرفیت تولید گاز در پارس جنوبی در حال حاضر بیشتر از پارسال باشد.

پارسال بعد از افتتاح فازهای ۵گانه ظرفیت تولید گاز ایران به حدود ۶۱۴ میلیون مترمکعب در روز رسیده بود که این عدد حدود ۵۰ میلیون مترمکعب بیشتر از ظرفیت تولید گاز قطر است.

بر اساس اطلاعات‭‬‭ ‬Facts Global Energy‭ ‬ظرفیت کل فازهای ۲۴ گانه‌ی پارس جنوبی ۸۴۰ میلیون مترمکعب گاز در روز است که با بهره‌برداری از ۱۸ فاز فعال کنونی، ایران می‌تواند روزانه ۶۱۴ میلیون متر مکعب گاز در این میدان تولید کند. رقمی که بیش از برآورد میزان تولید روزانه‌ گاز قطر در آن سوی این میدان است. فروردین ۱۳۹۶ قطر اعلام کرد ممنوعیت توسعه‌ی میدان گازی گنبد شمالی را به حالت تعلیق درآورده و قصد دارد تولید خود را ۱۰ درصد (معادل ۵۶/۶ میلیون متر مکعب در روز) افزایش دهد. همین رقم در واقع مبنای برآورد تولید کنونی گاز در این کشور است که به نظر می‌رسد حدود ۵۶۶ میلیون متر مکعب در روز باشد.

جدول زیر که اردیبهشت پارسال تهیه شده، آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی و ظرفیت تولید فازهای ۲۴گانه پارس جنوبی را نشان می‌دهد. از آن زمان فقط وضعیت فاز یازدهم پس از خروج قطعی توتال تغییر کرده است.

با این حساب می‌توان گفت که از پارسال ظرفیت تولید گاز ایران از ظرفیت تولید گاز قطر پیشی گرفته است.

۲- آیا میزان تولید گاز ایران هم به نسبت ظرفیت تولید افزایش یافته است؟

منابع داخلی میزان تولید گاز در ایران را در سال ۱۳۹۶، ۸۸۵ میلیون مترمکعب در روز اعلام کرده‌اند. این در حالی است که بر اساس اطلاعات منابع خارجی، تولید نفت ایران کمتر از ۷۴۰ میلیون مترمکعب در روز است.

بر اساس اطلاعات‭‬‭ ‬Facts Global Energy‭ ‬میزان تولید گاز ایران در سال ۲۰۱۷ به حدود ۲۶۹ میلیارد مترمکعب (۹۵۰۰ میلیارد فوت مکعب) مکعب رسیده است. روزی ۷۳۷ میلیون مترمکعب.

این رقم تقریبا ۷۵ میلیون مترمکعب بیشتر از سال ۲۰۱۵ است، پیش از آنکه ظرفیت تولید گاز ایران به قطر برسد و همین طور حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب بیشتر در سال ۲۰۱۳ و شروع دوران ریاست جمهوری حسن روحانی است. در این مدت به جز پارس جنوبی عملا طرح توسعه‌ای در یک میدان گازی اجرا نشده و بنابراین می‌توان این حجم از تولید گاز را به حساب پارس جنوبی نوشت.

جمع‌بندی

اگرچه نه ایران، نه قطر آمارهای رسمی و جزییات تولید گاز را در میدان مشترک پارس جنوبی و سایر میادین گازی، منتشر نمی‌کنند، اما شواهد و قرائن و آمارهای داخلی و خارجی حکایت از آن دارند که با بهره‌برداری از ۵ فاز پارس جنوبی در بهار ۱۳۹۶، عملا هم ظرفیت و هم حجم تولید گاز ایران در میدان مشترک پارس جنوبی به اندازه‌ای افزایش یافته که از رقیب و شریک منطقه‌ای، قطر پیشی گرفته است.

با این حساب به نظر می‌رسد این ادعای حسن روحانی که «در این دولت برای اولین بار در برداشت گاز از پارس جنوبی از قطری‌ها پیشی گرفته‌ایم»، واقعیت دارد و باید به روی آن مهر درست زد.

این مقاله نخستین‌بار در روحانی‌سنج منتشر شد.

https://www.sharethefacts.co/share/3cff9c9e-0ccf-46d5-a2b1-cd1ae2a291a4