ایران تا چند سال دیگر نفت و گاز دارد؟

محمدجواد ابطحی؛ نماینده خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی گفته: «ایران تا هزار سال دیگر گاز و تا ۳۰۰ سال دیگر نفت دارد.»

آقای ابطحی که عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس است روز دوشنبه ۲۲ مرداد ۹۷ به خبرگزاری خانه ملت گفته است: «مذاکره با آمریکا با هیچ عقل سلیمی سازگار نیست. اکنون زمان آن فرا رسیده تا بازگردیم و توانمندی هسته‌ای خود را افزایش دهیم تا از موضع برتر مذاکره کنیم و از دیپلماسی لبخند و التماس استفاده نکنیم چرا که ایران تا هزار سال دیگر گاز و تا ۳۰۰ سال دیگر نفت دارد پس جایگاه سخن گفتن از موضع قدرت را نیز داریم.»

بررسی ادعا

ایران تا چند سال دیگر نفت و گاز دارد؟ این سوالی است که فکت‌نامه تلاش می‌کند با یافتن پاسخ معتبر برای آن، ادعای مطرح شده از سوی نماینده مجلس ایران را درستی‌سنجی کند.

برای این کار ابتدا با آقای ابطحی تماس گرفتیم تا از منبع خبر ایشان کسب اطلاع کنیم اما تا این لحظه پاسخی از ایشان دریافت نکرده‌ایم. در گام بعدی سراغ منابع و آمارهای معتبر بین‌المللی رفتیم تا ببینیم برآوردها از میزان ذخایر نفتی و گازی ایران چقدر است؟

آمارهای معتبر چه می‌گویند؟

بانک جهانی در تازه‌ترین گزارش خود که در آخر ژانویه ۲۰۱۸ که با عنوان «ثروت در حال تغییر» منتشر شد، زمان باقی‌مانده تا پایان عمر نفتی میان ۹۴ کشور را مورد بررسی قرار داده. صفحه ۱۰۶ این گزارش نشان می‌دهد که عمر ذخایر نفتی ایران تا ۱۵۵ سال دیگر به پایان می‌رسد. محاسبه انجام شده بر اساس تقسیم ذخایر نفتی گزارش شده هر کشور تا کنون بر تولید کنونی نفت در آن کشور انجام شده است. طبق برآورد این گزارش عمر ذخایر نفتی کشور  ونزوئلا بیشتر از دیگر کشورها و ۳۴۵ سال محاسبه شده است.

برای اطمینان تلاش کردیم تا بر اساس آمارهای معتبر بین‌المللی در مورد میزان ذخایر و همچنین متوسط تولید نفت و گاز ایران، خود نیز برآوردی به دست آوریم.

مبنای محاسبه ذخایر نفتی، آن چیزی است که تا به امروز کشف و تایید شده‌ و مبنای محاسبه میزان تولید نفت و گاز، حد وسط تولید نفت ایران در بازه زمانی متاخر (مثلا ۱۰ سال گذشته) است.

بر اساس اطلاعات موجود در شناسه ایران در سایت سازمان اوپک، حجم ذخایر نفتی تایید شده ایران حدود ۱۵۶ میلیارد بشکه است. حجم ذخایر گازی ایران هم نزدیک ۳۴ هزار میلیارد متر مکعب است. بر اساس آخرین گزارش سالانه اوپک، حجم تولید نفت ایران طی ۱۰ سال اخیر، بین ۲ میلیون ۶۰۰ هزار بشکه در روز (سال ۲۰۱۳)  تا ۳ هزار و ۸۰۰ هزار بشکه در روز (سال ۲۰۱۷) در نوسان بوده است. در یک محاسبه دست پایین، اگر فرض کنیم میزان تولید نفت میانگین این دو  عدد باقی بماند، میزان تولید نفت ایران در سال‌های آینده حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز یا ۱/۲ میلیارد بشکه در سال خواهد بود. با این حساب محافظه‌کارانه که افزایش احتمالی تولید نفت را در آینده، نادیده گرفته و فرض را بر تولید حداقلی انگاشته است، ذخایر نفتی تایید شده ایران تا زمان حاضر، کفاف ۱۳۰ سال آینده را خواهد داد.

از سوی دیگر بر اساس داده‌های سایت اداره اطلاعات انرژی آمریکا، حجم تولید گاز ایران در سال ۲۰۱۷ به نزدیک ۲۷۰ میلیارد مترمکعب (9.5Tcf) رسیده است.

این در حالی است که بر اساس اطلاعات موجود در همین سایت، تنها ظرفیت تولید گاز در فازهای ۲۴‌گانه پارس جنوبی حدود ۳۱۰ میلیارد مترمکعب در سال (30Bcf/d) است.

اگر خوش‌بینانه فرض کنیم حجم تولید گاز ایران در سال‌های آینده فقط ۲۵۰ میلیارد مترمکعب باشد، کل ۳۴هزار میلیارد مترمکعب ذخایر گازی ایران، ۱۳۶ سال دیگر تمام خواهند شد.

جمع‌بندی

محاسبه اینکه ایران تا چه زمانی صاحب نفت و گاز است، به متغیرهای زیادی بستگی دارد. قاعدتا کشف ذخایر جدید نفت و گاز و همچنین تغییر الگوی تولید و مصرف، تاثیر زیادی در طول عمر نفتی یک کشور دارد، اما وقتی پای برآورد به میان می‌آید، قاعدتا باید داده‌های تایید شده امروز را مبنای محاسبه قرار داد، چنانکه سازمان‌های معتبر بین‌المللی هم چنین می‌کنند.

تحقیقات ما نشان می‌دهد که یک گزارش تحقیقی از بانک جهانی، طول عمر نفتی ایران را ۱۵۵ سال برآورد کرده است.

از سوی دیگر محاسبه داده‌های روز هم نشان می‌دهد، با در نظر گرفتن متوسط الگوی تولید در سال‌های اخیر و ثابت فرض کردن حجم ذخایر نفتی و گازی، تا کمتر از ۱۵۰ سال دیگر نفت و گاز ایران تمام خواهد شد.

البته کشف میادین و ذخایر جدید نفت و گاز یا تغییر الگوی تولید و مصرف محاسبات را تغییر خواهد داد، اما هنوز نه چیزی کشف شده، نه نشانه‌ای از تغییر قابل ملاحظه‌ در الگوی تولید و مصرف در سال‌های پیش رو به چشم می‌خورد.

قاعدتا ادعای مطرح شده از سوی نماینده خمینی‌شهر باید بر مبنای داده‌های معتبر روز باشد، اما بررسی‌های ما نشان می‌دهد، میان اعداد و ارقام مطرح شده با فکت‌های معتبر اختلاف فاحشی وجود دارد. میزان اغراق آقای ابطحی در برآورد طول عمر منابع نفتی ۲۰۰ درصد و در تخمین عمر منابع گازی ۷۳۵ درصد است!

با این حساب، فکت‌نامه به این گفته محمدجواد ابطحی که «ایران تا هزار سال دیگر گاز و تا ۳۰۰ سال دیگر نفت دارد»، نشان شاخ‌دار می‌دهد.

https://www.sharethefacts.co/share/1458b2e3-1b11-4184-b78a-634818adebf5