آمار تلفات جاده‌ای در ایران چقدر است؟

سلمان خدادادی، نماینده مردم ملکان در مجلس شورای اسلامی و رییس کمیسیون اجتماعی به خبرگزاری خانه ملت گفته است سالانه ۱۷ هزار ایرانی در سوانح جاده‌ای کشته می‌شوند و همچنین ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر نیز دچار معلولیت ذهنی و جسمی می‌شوند که خسارات جبران‌ناپذیری را به کشور و خانواده‌ها تحمل می‌کنند».  

منبع خبر

در قدم اول، ابتدا سراغ آقای سلمان خدادای رفتیم. با شماره تلفن همراه ایشان تماس گرفتیم تا از منبع گفته او مطلع شویم که تا این لحظه پاسخی دریافت نکرده‌ایم.

خود دست به کار شدیم تا با استفاده از آمار منابع رسمی، درستی گفته او را بررسی کنیم.

بهترین منبع رسمی برای آمار مرگ و میر، سازمان پزشکی قانونی است. پزشکی قانونی یا دادپزشکی مرجعی صاحب صلاحیت برای اظهار نظر پزشکی حقوقی در دادگاه‌ها است. همانطور که در بخش معرفی این سازمان آمده وظیفه این سازمان ارائه نظر مشورتی به دادگاه و مراجع ذیصلاح در مواردی مانند تصادفات، ضرب و جرح، تخلفات شاغلین حرفه پزشکی، مسائل زناشویی و طلاق، صدور مجوز سقط، صدور جواز دفن و تعیین علت مرگ در موارد مشکوک، کمک به نیروی انتظامی در تعیین مجرم، اثبات نسب، تعیین حجر و کارهای پژوهشی است.

آمار تلفات جاده‌ای

بر اساس آخرین آمار پزشکی قانونی، در سال ۱۳۹۶، ۱۶هزار و ۲۰۱ نفر در حوادث رانندگی ترافیکی کشته شده‌اند، این تعداد نسبت به سال قبل از آن ۱/۷درصد افزایش یافته است. بیشترین کاهش امسال مربوط به ماه فروردین با ۱۲/۸ درصد و بیشترین افزایش مربوط به ماه بهمن با ۱۹/۲ درصد بوده است. اینفوگرافی تلفات رانندگی در سال ۹۶ نشان می‌دهد که بیشترین تعداد کشته‌ها مربوط به شهریور ماه و کمترین تعداد مربوط به دی ماه است. جدول مقایسه آماری تلفات تصادفات در  سایت پزشکی قانونی نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۵ ۱۵ هزار و ۹۳۲ نفر در حوادث رانندگی جان باخته‌اند که این تعداد در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۴ ، ۳/۹درصد کاهش یافته است.

همچنین آمار نشان می‌دهند، در سال ۱۳۹۶ حدود ۳۳۵ هزار و ۹۹۵ نفر در تصادفات دچار مصدومیت شده‌اند. در سال ۱۳۹۵، تعداد ۳۳۳هزار و ۷۱ مصدوم تصادف نیز به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند که این تعداد نسبت به سال گذشته ۶/۴درصد افزایش یافته است. آمار سال ۱۳۹۴، نیز نشان می‌دهد که  ۱۶هزار و ۵۸۴ نفر در حوادث رانندگی کشته شده‌اند، این تعداد نسبت به مدت مشابه در سال قبل‌ترش ۱/۷درصد کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۴، ۳۱۳ هزار و ۱۷ مصدوم تصادف به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند که این تعداد نسبت به سال قبل‌ترش ۸/۲درصد افزایش یافته است.

طبق آمار پزشکی قانونی از سال ۱۳۸۰ تا پایان سال ۱۳۹۶، تعداد ۳۶۳هزار و ۷۱۷ نفر در تصادفات رانندگی جان باخته‌اند. بزرگی این رقم زمانی مشخص می‌شود که بدانیم این تعداد شهروند از جمعیت خیلی از شهرهای بزرگ ایران بیشتر است. برای مثال جمعیت شهر ساری بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، ۲۹۶هزار و ۴۱۷ اعلام شده است.

با احتساب این عدد میانگین تلفات جاده‌ای ایران در ۱۷ سال اخیر ۲۱ هزار و ۳۹۵ است.

با این حساب اگر دایره آمار را کوچک‌تر کنیم و فقط آمار دهه ۱۳۹۰ را در نظر بگیریم، در خواهیم یافت طی ۶ سال (۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶) ۱۰۲ هزار و ۶۷۲ نفر جان‌شان را به دلیل تصادفات رانندگی از دست داده‌اند. به تعبیری، متوسط تلفات جاده‌ای در دهه ۹۰ سالانه ۱۷هزار و 534 نفر است.

آمار مصدومان

در میان داده‌های آماری سازمان پزشکی قانونی، به جز آمار کلی مصدومان آمار دیگری وجود ندارد که نشان دهد، از میان مصدومان تصادفات رانندگی چند درصد دچار معلولیت جسمی یا ذهنی می‌شوند. با این حال جست‌وجوهای ما نشان می‌دهد پروفسور علی گرجی، یکی از سخنرانان کنگره ایمنی راه‌ها در سال ۱۳۹۳، گفته است «طبق تحقیقات، ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر بر اثر تصادفات، دچار معلولیت ذهنی و جسمی می‌شوند که تا آخر عمر این معلولیت با آنها همراه است».

فکت‌نامه به دلیل عدم دسترسی به «تحقیقات» مورد اشاره، نمی‌تواند صحت و دقت این آمار را تایید کند، اما مشخص است منبع گفته‌های آقای خدادای، تحقیقاتی است که به طور عمومی منتشر نشده یا در دسترس نیست.

نتیجه‌گیری

آمارهای پزشکی قانونی نشان می‌دهد که متوسط تلفات جاده‌ای در ایران بعد از دهه ۱۳۸۰، بیش از ۲۱ هزار نفر است. آمار ۷ سال اخیر هم نشان می‌دهد که متوسط مرگ و میر ناشی از تصادف در جاده‌ها و خیابان‌های ایران بعد از سال ۱۳۹۰، سالانه ۱۷ هزار و ۵۰۰ نفر بوده است. متوسط آسیب‌دیدگان تصادفات هم طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶، بیش از ۳۲۰ هزار نفر است، اما آمار رسمی وجود ندارد که نشان دهد چه تعداد از این مصدومان دچار معلولیت می‌شوند.

با این همه در میان اخبار می‌توان به مواردی برخورد که به گفته برخی منابع و شخصیت‌های علمی گفته شده سالانه ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر در اثر تصادفات دچار معلولیت دائم می‌شوند.

با در نظر گرفتن آمار رسمی این گفته در مورد میزان مرگ و میر جاده‌ای درست است. درب هم آمار رسمی در این باره وجود ندارد، اما در مجامع علمی نیز صحبت از آمار معلولیت ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر به دلیل تصادف‌های جاده‌ای به میان آمده است.

با این اوصاف فکت‌نامه، کلیت گفته سلمان خدادادی را که «سالانه ۱۷ هزار نفر در تصادفات جاده‌ای کشته می‌شوند»، درست ارزیابی می‌کند.

https://www.sharethefacts.co/share/a6a24d97-6062-414a-a2b4-52bc69731a69