ادعای گمراه‌کننده درباره شکسته شدن رکورد چاپ پول در دولت سیزدهم

عبدالناصر همتی، رئیس کل پیشین بانک مرکزی در دولت حسن روحانی با انتشار ویدیویی در توییتر خود نوشت:

« رکورد تاریخی! ‏سال۱۴۰۰چاپ پول در دولت سیزدهم ۱۴۲ هزار میلیارد تومان شد(علیرغم ادعای تسویه تنخواه دولت) ‏و شایسته کسب عنوان فوق سلطان چاپ پول گردید. مشکلات دولت را کاملاً درک میکنم، ‏فقط خواستم حامیان و امپراطوری رسانه ای دولت هم بدانند تا انشاالله به ریشه های واقعی مشکلات بپردازند.»

همتی در این ویدیو با ارجاع به سخنان قبلی خود گفته: «همانطور که قبلا پیش‌بینی کرده بودم و هشدار داده بودم متاسفانه دولت سیزدهم رکورد تاریخی چاپ پول را شکست.»

اشاره آقای همتی به رقم افزایش پایه پولی در سال ۱۴۰۰ است که به بیش از ۱۴۳ هزار میلیارد تومان بالغ می‌شود. اما آنچه در تغییرات پایه پولی اهمیت بیشتری دارد، نه میزان افزایش حجم پول، بلکه درصد رشد این متغیر پولی است.

بانک مرکزی ایران هنوز اعداد و ارقام دقیق متغیرهای پولی سال ۱۴۰۰ را اعلام نکرده است اما بر اساس گزارش این بانک از تحولات اقتصاد کلان در اسفند ماه پارسال رشد پایه پولی در پایان سال ۱۴۰۰ به ۳۱.۴ درصد رسیده است.

با این حساب رقم پایه پولی در انتهای پارسال بالغ بر ۶۰۳ هزار میلیارد تومان خواهد بود. بانک مرکزی در نماگر شماره ۱۰۶ رقم پایه پولی در اسفندماه سال ۱۳۹۹ را ۴۵۸.۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. همان طور که ملاحظه می‌شود ظرف سال ۱۴۰۰ به رقم پایه پولی ۱۴۴ هزار میلیارد تومان افزوده شده که به تعبیر عبدالناصر همتی میزان پولی است که طی پارسال چاپ شد.

اما پرسش این است که رشد ۳۱.۴ درصدی پایه پولی در سال ۱۴۰۰ آن طور که آقای همتی گفته رکورد رشد چاپ پول به حساب می‌آید؟

آیا رکورد رشد پایه پولی شکسته شده است؟‌

خیر. مراجعه به نماگرهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ رشد سالانه پایه پولی پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم بعضا بیشتر نیز بوده است. 

به عنوان نمونه در سال ۱۳۹۸ که عبدالناصر همتی خود سکان بانک مرکزی در دولت حسن روحانی را در دست داشته است پایه پولی به میزان ۳۲.۸ درصد رشد کرده است که رکورد بالاتری از درصد رشد پایه پولی در سال ۱۴۰۰ به حساب می‌آید.

البته در سال ۱۳۹۸ به رغم آنکه درصد رشد پایه پولی بالاتر بوده اما مقدار افزوده شده به پایه پولی در آن سال ۸۷.۲ هزار میلیارد تومان است که به مبدا افزایش این متغیر پولی در پایان سال ۱۳۹۷ باز می‌گردد، پایه پولی در پایان سال ۱۳۹۷، ۲۶۵.۷هزار میلیارد تومان بود که با رشد ۳۲.۸ درصدی و ۸۷.۲ هزار میلیارد تومان افزایش در پایان سال ۱۳۹۸ به ۳۵۲.۹ هزار میلیارد تومان رسید.

همچنین داده‌های ۱۲ ماهه پایه پولی نشان می‌دهد بالاترین نرخ رشد پایه پولی در تیر ماه ۱۴۰۰ با رکورد ۴۲/۶ درصد به ثبت رسیده که بیش از ۱۰ واحد درصد بیشتر از نرخ رشد پایه پولی در انتهای سال ۱۴۰۰ است. 

لینک نمودار

با این توضیح می‌توان دریافت که قاعدتا مقدار افزوده شده به پایه پولی در سال ۱۴۰۰ با وجود آنکه درصد رشد این متغیر کمتر از سال ۹۸ بوده، رقمی بزرگتر است چرا که مبدا افزایش یعنی رقم پایه پولی در اسفندماه سال ۱۳۹۹ عددی بزرگتر یعنی ۴۵۸.۹ هزار میلیارد تومان است و با رشد ۳۱.۴ درصدی و افزایش در حدود ۱۴۴ هزار میلیارد تومانی به بیش از ۶۰۳ هزار میلیارد تومان می رسد.

عبدالناصر همتی، رئیس کل پیشین بانک مرکزی می‌گوید دولت سیزدهم رکورد تاریخی چاپ پول را شکسته و در این دولت پایه پولی ۱۴۲ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. 

بله، پایه پولی به بالاترین حد تاریخی خود رسیده، اما نرخ رشد آن هنوز کمتر از نرخ‌های ثبت شده در دولت پیشین و زمان ریاست آقای همتی بر بانک مرکزی است. 

طبق آمار بانک مرکزی نرخ رشد پایه پولی در اسفند ۱۴۰۰ به ۳۱/۴ رسیده، در حالی که این رقم در پایان سال ۱۳۹۹ حدود ۳۲/۸ درصد بود. 

همچنین داده‌های ۱۲ ماهه پایه پولی نشان می‌دهد بالاترین نرخ رشد پایه پولی در تیر ماه ۱۴۰۰ با رکورد ۴۲/۶ درصد به ثبت رسیده که بیش از ۱۰ واحد درصد بیشتر از نرخ رشد پایه پولی در انتهای سال ۱۴۰۰ است. 

مقایسه رقم پایه پولی برای نشان دادن تغییرات رشد، مقایسه درستی نیست و به همین دلیل فکت‌نامه به گفته عبدالناصر همتی نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.