جمعیت سالمند ایرانی تا ۲۰ سال آینده چقدر است؟

خبرگزاری تسنیم در گزارشی به تاریخ ۱۷ آذر ۱۴۰۰ به نقل از حامد برکاتی، مدیر کل دفتر سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت نوشته است: «۲۲میلیون ایرانی در سال ۱۴۲۰ سالمند خواهند بود.»

در سال ۱۴۲۰ چه افرادی سالمند خواهند بود؟ 

در استاندارد آماری مبنای تعریف «سالمندی جمعیت» سن بالای ۶۵ سال است. مبنای سالمندی هم در پروژه جمعیت سازمان ملل متحد و هم در استاندارد متعارف آماری ایران سن ۶۵ سال است. بنابراین در سال ۱۴۲۰ افرادی که پیش از سال ۱۳۵۵ به دنیا آمده‌اند سالمند محسوب می‌شوند. 

جمعیت افرادی که در آخرین سرشماری ایران پیش از ۱۳۳۵ به دنیا آمده‌اند چقدر است؟ 

بر اساس داده‌های سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵ کل جمعیت افراد ۴۰ سال به بالا کشور بیش از ۲۵ میلیون نفر برآورد شده که نزدیک ۵ میلیون نفر آنها در سال ۹۵ بالای ۶۵ سال سن داشته‌اند. 

آیا ممکن است جمعیت سالمند ایران تا ۲۰ سال آینده ۲۲ میلیون نفر باشد؟‌

خیر. چنین چیزی ممکن نیست. حتی اگر فرض کنیم کل جمعیت ۴۰ تا ۶۰ سال ایران در سال ۱۳۹۵ در صحت و سلامت به سال ۱۴۲۰ برسند در این صورت جمعیت ۶۵ تا ۸۵ سال ایران تا ۲۰ سال آینده چیزی حدود ۱۷/۶ میلیون نفر خواهد بود. 

آیا در پیش‌بینی‌های معتبر جمعیتی برآوردی از جمعیت سالمند تا ۲۰ سال آینده وجود دارد؟ 

بله.  در گزارش برآوردهای جمعیتی مرکز آمار ایران، تحت عنوان «بررسی تغییرات جمعیتی ایران تا سال ۱۴۳۰» پیش‌بینی شده جمعیت سالمندان ایران تا ۲۰ سال آینده حدود ۱۲/۵ میلیون نفر باشد. 

داده‌های پروژه جمعیت سازمان ملل در سال ۲۰۱۹ هم نشان می‌دهد جمعیت بالای ۶۵ سال ایران در سال ۲۰۴۰ کمتر از ۱۳/۵ میلیون نفر خواهد بود. 

آیا ممکن است جمعیت بالای ۶۰ سال ایران تا ۲۰ سال آینده ۲۲ میلیون نفر باشد؟ 

خیلی بعید است. اگر فرض کنیم کل جمعیت ۳۵ تا ۶۰ سال ایران در سال ۱۳۹۵ به سلامت به سال ۱۴۲۰* برسند باز هم کل جمعیت بالای ۶۵ سال تا ۲۰ سال آینده کمتر از ۲۵ میلیون نفر خواهد بود. 

آیا تغییر سیاست‌های جمعیتی تاثیری در جمعیت سالمند و نسبت سالمندی تا ۲۰ سال آینده دارد؟

افزایش زاد ولد تاثیری در تعداد جمعیت سالمند نخواهد داشت، اما در نسبت سالمندی تا ۲۰ سال آینده اثر ناچیزی دارد. بررسی سناریوهای چهارگانه مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تا سال ۱۴۲۰* در صورت تحقق فرض «افزایش میزان باروری کل به ۲/۶ فرزند به ازای هر زن» نسبت سالمندی جمعیت ایران ۱۲/۰۸ درصد و در صورت تحقق سناریوی «کاهش میزان باروری کل به ۱/۵ فرزند به ازای هر زن» نسبت جمعیت سالمند به کل جمعیت ۱۳/۲۵ درصد خواهد شد. 

جمع‌بندی

حامد برکاتی، مدیر کل دفتر سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت می‌گوید: «۲۲میلیون ایرانی در سال ۱۴۲۰ سالمند خواهند بود.»

چنین چیزی از نظر منطقی ممکن نیست و اختلاف فاحشی با برآوردهای معتبر جمعیتی دارد. 

اگر کل جمعیت ۴۰ تا ۶۰ سال ایران در سال ۹۵ در صحت و سلامت به ۱۴۲۰* برسند، در این صورت جمعیت ۶۵ تا ۸۵ سال ایران تا ۲۰ سال آینده چیزی حدود ۱۷/۶ میلیون نفر خواهد بود که ۴/۵ میلیون نفر کمتر از عدد اعلام شده است. 

مرکز آمار ایران پیش‌بینی می‌کند جمعیت سالمندان ایران تا ۲۰ سال آینده حدود ۱۲/۵ میلیون نفر باشد.  در برآوردهای مرکز آمار در صورت افزایش نرخ باروری به ۲/۶ فرزند به ازای هر زن نسبت سالمندی جمعیت تا ۲۰ سال آینده ۱۲/۰۸ درصد و در صورت کاهش میزان باروری کل به ۱/۵ فرزند به ازای هر زن، نسبت جمعیت سالمند به کل جمعیت ۱۳/۲۵ درصد خواهد شد. 

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته مدیر کل دفتر سلامت جمعیت وزارت که «۲۲میلیون ایرانی در سال ۱۴۲۰ سالمند خواهند بود»، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد. 

* در تایخ ۷ بهمن ۱۴۰۰ اصلاح و ویراش شده است.
پیش‌تر به جای ۱۴۲۰ به اشتباه عدد ۱۴۳۰ نوشته شده بود.