آیا اوباما گفته اگر برجام را دنبال نمی‌کردیم ساختار تحریم‌ها می‌شکست؟

علیرضا زاکانی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و نامزد انتخابات ریاست جمهوری، روز دوازدهم خرداد ۱۴۰۰ در نشست پرسش و پاسخ دانشجویی گفته است:‌ «اوباما رسما اعلام کرد که اگر برجام را دنبال نمی‌کردیم ساختار تحریم‌ها می‌شکست.»

این اولین بار نیست که چنین ادعایی مطرح می‌شود. پیش‌تر فکت‌نامه گفته‌ای مشابه از سعید جلیلی را درستی‌سنجی کرده و به آن نشان «نادرست» داده بود. 

?s=20

 

آنچه به آن استناد می‌شود  یک برداشت اشتباه از دو برش تقطیع‌شده‌، چند ثانیه‌ای از دو گفت‌وگو و سخنرانی‌ باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا است. 

موضوع صحبت‌های اوباما دفاع از برجام و قانع کردن منتقدان داخلی در ایالات متحده است. 

روشن است موضوع صحبت‌ اوباما موثر نبودن تحریم‌ها یا مقاوم بودن ایران در برابر تحریم‌ها نیست، بلکه او در حال تلاش برای قانع کردن منتقدان خود با طرح این موضوع است که بعد از توافق نهایی، اگر آمریکا آن را امضا نمی‌کرد یا از آن خارج می‌شد، بقیه کشورها به ایران حق می‌دادند و تحریم‌ها را دنبال نمی‌کردند. 

 

رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا در تاریخ ۲۸ آگوست ۲۰۱۵ (۶ شهریور ۹۴ و ۴۵ روز بعد از نهایی شدن توافق) در گفت‌وگوی ۵۶ دقیقه‌ای خود با رهبران جامعه یهودی می‌گوید: 

«من فکر می‌کنم اگر ما این توافق را رد می‌کردیم، ایران را روی صندلی راننده می‌نشاندیم [و اختیار عمل را دست ایران می‌دادیم]. من فکر می‌کنم یک همدلی بزرگ بین‌المللی برای آنها ایجاد می‌شد و آنها می‌توانستند آمریکا و اسرائیل را به دلیل خراب کردن توافق منزوی کنند. فکر می‌کنم [در این صورت] تحریم‌ها رو به انحلال می‌گذاشتند و دیگر به آن تاثیر پیشین را نمی‌داشتند.»

 

در مورد دوم، یعنی سخنرانی آگوست ۲۰۱۵ (۱۴ مرداد ۹۴ دقیقا ۲۲ روز بعد از توافق)، اوباما به کسانی پاسخ می‌دهد که پیشنهاد خروج آمریکا از برجام را مطرح می‌کنند: 

«کسانی که می‌گویند ما می‌توانیم از این توافقنامه بیرون آییم و تحریم‌ها را حفظ کنیم، حرف فانتزی می‌زنند. به جای اینکه موقعیت‌مان را آنطور که برخی گفته‌اند تقویت کنیم، پیشنهاد رد توافق در کنگره می‌تواند تحریم‌های چند جانبه [بین‌المللی] را از هم بپاشد. اگر ما تحریم‌های یک‌جانبه را حفظ کنیم و آنها را تقویت کنیم تنها خواهیم ماند. ما نمی‌توانیم سیاست‌های خارجی، اقتصادی و انرژی تک‌تک قدرت‌های مهم جهان را دیکته کنیم. 

برای اینکه حتی سعی در انجام این کار داشته باشیم، مجبوریم به عنوان مثال برخی از بزرگترین بانک‌های جهان را تحریم کنیم. مجبور می‌شویم کشورهایی مانند چین را از سیستم مالی آمریکا جدا کنیم که بزرگ‌ترین خریدار بدهی‌های آمریکا است، چنین اقداماتی می‌تواند باعث ایجاد اختلالات شدیدی در اقتصاد خودمان شود و باعث تقویت تردیدهایی درباره نقش بین‌المللی دلار به عنوان ارز مرجع جهانی شود.»