ادعای نادرست زنده‌سوزی بیماران بر اثر کرونا در چین

این روزها شیوع کرونای جدید یا COVID-19، باعث شده موج جدیدی از تئوری‌های توطئه در سراسر جهان شنیده شود. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی نوروزی خود به ادعاهایی اشاره می‌کند که در آن آمریکا به تولید ویروس کرونای جدید متهم است و البته از سویی دیگر، برخی چین را متهم به شروع جنگ بیولوژیک می‌کنند. فکت‌نامه در مطالب مختلفی به بررسی ادعاهای جنگ بیولوژیک ایالات متحده پرداخته است (مثلا اینجا) اما از سویی دیگر بد نیست نگاهی هم به تئوری‌های توطئه درباره فعالیت‌های دولت چین بپردازیم.

دولت چین از ابتدای شیوع بیماری کرونای جدید متهم به پنهان‌کاری در اعلام آمارهای واقعی و همچنین انجام فعالیت‌هایی بوده که برخلاف حقوق بشر است. یکی از این اتهامات، سوزاندن مبتلایان زنده یا سوزاندن گسترده جسدها در این کشور است. برخی از این ادعاها در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان نیز تکرار می‌شود و مثلا ساسان آقایی،‌ روزنامه‌نگار ایرانی در کانال تلگرامی خود، مطلبی درباره پنهان‌کاری چین نوشته و در میانه مطلب با اشاره یک ویدئو می‌نویسد:

«فیلم‌های هول‌ناکی هم به تازگی از داخل چین به بیرون درز پیدا کرده. در این فیلم‌ها می‌بینیم مبتلایانی که هنوز زنده هستند و دارند نفس می‌کشند را زنده می‌سوزانند!».

اما آیا واقعا چنین ویدئوها یا اسنادی وجود دارند؟

در چین، سوزاندن جنازه‌ درگذشتگان امر نامعمولی نیست به ویژه در شهرهای بزرگ. تنها مورد خبرساز سوزاندن جنازه در چین این بود که  با شیوع ویروس کرونا، کمیسیون بهداشت ملی چین دستور داد تا روند سوزاندن کسانی که به خاطر ابتلا به کووید۱۹ فوت کرده‌اند به سرعت و بدون برگزاری مراسم معمول که بعضا روزها طول می‌کشد، انجام شود. چیزی که باعث اعتراض بسیاری از بازماندگان شد.

ویدئوی سوزاندن بیماران زنده مبتلا به کرونای جدید

ویديویی که ساسان آقایی به آن لینک داده، در واقع ویدئویی است که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و شبکه تلویزیونی NTD هم روز هفتم اسفند ۹۸ بر اساس آن گزارشی تهیه کرده است. این شبکه‌ در سال ۲۰۰۱ تاسیس شد و دفتر آن در نیویورک است. تمرکز اصلی آن روی مسائل چین است و نگاهی انتقادی به دولت چین دارد. 

این ویدئو نشان می‌دهد یک زن در اتومبیل، ادعای سوزاندن افراد زنده مبتلا به کرونا را در چین مطرح می‌کند. در این ویدئو زنی که به نظر می‌رسد مدتی در یکی از بیمارستان‌های چین بستری بوده می‌گوید در اتاق کناری او فردی مبتلا به کرونا، در حالی که زنده بوده، در پوششی مخصوص قرار گرفته و برای سوزاندن آماده شده است. در واقع این ویدئو تصویری از این سوزاندن را نشان نمی‌دهد. در همین گزارش تصویری اعلام می‌کند که مستقلا نمی‌تواند صحت این ادعاها را تایید یا رد کند.

ویدیوی زن در ماشین اولین بار توسط گو (مایلز) ونگوئه میلیاردر چینی و فعال سیاسی مخالف دولت چین منتشر شد. لوگوی سایت خبری او G-News هم در گوشه تصویر دیده می‌شود. این سایت سابقه انتشار خبرهای ساختگی و نادرست داشته است.

سوزاندن تعداد زیادی از اجساد در ووهان

استناد دیگر به مساله سوزاندن بیماران مبتلا به کرونا در چین مربوط به توییتی است که روز ۱۹ بهمن نوشته شده و به یک تصویر ماهواره‌ای از سایت هواشناسی windy.com استناد می‌کند. بر اساس این تصویر، انتشار حجم قابل توجهی گوگرد بر فراز ووهان در چین دیده می‌شود. این توییت ادعا می‌کند که چنین پدیده‌ای به دلیل سوزاندن وسیع اجساد در هنگام شیوع بیماری کرونا در این منطقه است.

روزنامه‌های سان و اکسپرس نیز با استناد به این تصویر، درباره این احتمال مطالبی نوشته‌اند. البته هر دو رسانه، پس از مدتی خبر خود را بدون ارائه توضیحی برداشته‌اند. 

درباره این ادعا نیز باید به دو نکته توجه کرد.

ابتدا اینکه تصاویر ماهواره‌ای windy.com تصاویر واقعی از سطح کره زمین نیست. درواقع تصاویر انتشار گوگرد در ووهان، مدل رایانه‌ای پیش‌بینی این اتفاق است که بر اساس یکی از سرویس‌های مدل‌سازی ناسا به نام GEOS-5 ارائه می‌شود. این پیش‌بینی‌ها بر اساس پیشینه تاریخی منطقه و شرایط کنونی جوی است و تصاویر مستقیم ماهواره‌ای به حساب نمی‌آید.

نکته دیگر این است که انتشار گسترده گوگرد، تنها مخصوص به سوزاندن اجساد نیست. گاهی میزان زیاد گوگرد در یک منطقه به دلیل سوزاندن مقدار زیاد زغال‌سنگ در نیروگاه‌ها یا سایر مصارف صنعتی مانند تولید آهن و استیل به وجود می‌آید. تصویری که در این مطلب توییتری به آن اشاره شده هم مربوط به منطقه‌ای است که کارخانه آهن و فولاد ووهان در آن قرار دارد. سایت درستی‌سنجی Full Fact نیز این ادعا را به طور مفصل بررسی و آن را رد کرده است. 

بنابراین استناد به این دو مطلب برای اثبات این ادعا که دولت چین بیماران زنده یا تعداد زیادی از اجساد بیماران مبتلا به کرونا را می‌سوزاند، استناد درستی نیست.