درآمد سرانه ایرانیان بعد از انقلاب چقدر تغییر کرده؟

یکی از مخاطبان فکت‌نامه از ما خواسته تا صحت این گفته مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رییس‌جمهوری ایران را بررسی کنیم که «درآمد سرانه ما در حال حاضر ۷۰ درصد درآمد سرانه سال ۱۳۵۵ است».

او این جمله را در یک سخنرانی با عنوان «ضرورت شکل‌گیری گفت‌وگوی ملی پیرامون حل مشکلات آینده کشور به بهانه چشم‌انداز رشد اقتصادی سال ۱۳۹۶» در اتاق بازرگانی ایران مطرح کرده است. او همچنین تصویری از روند تولید ناخالص داخلی سرانه بدون نفت از سال ۱۳۳۸ تا پایان سال ۱۳۹۵ ارائه کرده است: «درآمد سرانه غیرنفتی در فاصله زمانی ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۷، ۶۰ درصد کاهش یافته و این موضوع در افت رفاه مردم اثرگذار بوده، بخشی از این کاهش به دلیل کاهش صورت کسر یعنی کم شدن حجم تولید ناخالص داخلی و بخشی به دلیل رشد مخرج، یعنی افزایش جمعیت کشور بوده است. از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۶، با یک رشد نسبتا ناهموار، درآمد سرانه دو برابر شده است، اما از سال ۱۳۸۶ تا کنون، درآمد سرانه ثابت باقی مانده است، به نحوی که رقم درآمد سرانه در دو سال ۱۳۸۶ و ۱۳۹۵ تقریبا برابر بوده است».

بررسی ادعا

برای بررسی این ادعا، باید سراغ آمار معتبر برویم و ببنیم درآمد سرانه ملی ایران طی این سال‌ها چقدر تغییر کرده است. این عدد در واقع حاصل تقسیم تولید ناخالص ملی به جمعیت است و نشان می‌دهد به طور متوسط سهم درآمدی هر شهروند از کل تولید ناخالص ملی کشور چقدر است.

مقایسه این سهم در سال‌های مختلف می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات باشد، اما برای آنکه تصویر واقعی‌تری از این مقایسه به دست آید، باید تغییرات ارزش پول در طول زمان نیز در محاسبات در نظر گرفته شود، کما اینکه برای بررسی ادعای مطرح شده از سوی مشاور رییس‌جمهور باید درآمد سرانه را بر اساس قیمت ثابت یک سال مشخص اندازه‌گیری کنیم.

برای این کار سراغ مرکز داده‌های بانک جهانی رفتیم و به نمودار سرانه تولید ناخالص ملی ایران بر اساس نرخ ثابت دلار سال ۲۰۱۰ نگاه کردیم.

این نمودار نشان می‌دهد متوسط سهم درآمدی هر ایرانی از تولید ناخالص ملی کشور در سال ۱۹۷۶ (۱۳۵۵) بیش از ۸۳۷۰ دلار (به ارزش دلار سال ۲۰۱۰) بوده است. این عدد اما در سال ۲۰۱۵، معادل کمتر از ۵۷۶۰ دلار (به ارزش دلار سال ۲۰۱۰) است.

به بیان ریاضی درآمد سرانه ملی، طی ۴۰ سال ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده و درآمد متوسط هر ایرانی در سال ۱۳۹۴، کمتر از ۷۰ درصد درآمد متوسط سال ۱۳۵۵ بوده است.

جمع‌بندی

آمار معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد، رشد اقتصادی ایران در یک دوره ۴۰ ساله به اندازه رشد جمعیت نبوده است و سرانه تولید ناخالص ملی طی سال‌های ۱۳۵۵ تا به الان حدود ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده است، با این حساب فکت‌نامه ادعای مطرح شده از سوی مشاور اقتصادی رییس‌جمهوری ایران را کاملا «درست» ارزیابی کرده و روی این گزاره که «درآمد سرانه ملی ایرانیان در حال حاضر ۷۰ درصد سال ۱۳۵۵ است» مهر تایید می‌زند.