اطلاعات نادرست درباره توقف تولید آسترازنکا

روز ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳، شرکت داروسازی آسترازنکا اعلام کرد که تولید واکسن کرونای خود را متوقف می‌کند. برخی از رسانه‌ها با انتشار این خبر مدعی شدند (نمونه: خبرگزاری مهر، ایندیپندنت فارسی):  

شرکت آسترازنکا پس از اعتراف به اینکه واکسن کووید ۱۹ تولید آن به عوارض جانبی نادر اما مرگبار منجر می شود، واکسن های کرونای خود را از سراسر جهان جمع آوری کرد.

می‌دانیم ادعای هفته گذشته رسانه‌ها درباره «اعتراف آسترازنکا به عوارض جانبی مرگبار واکسن کووید۱۹» نادرست است و قبلا هم آن را بررسی کرده‌ایم. در دادگاهی در بریتانیا که در بهمن ۱۴۰۷ در پی شکایت فردی که دچار لخته‌خون شده‌بود، برگزار شده‌بود، اطلاعاتی منتشر شده که سال‌ها پیش روی جعبه بسته واکسن آسترازنکا درج می‌شده‌است. در این اطلاعات آمده که تزریق واکسن به احتمال یک در ده هزار، امکان بروز TTS (نوعی لخته خون) دارد. با این وجود این خبر در هفته گذشته در رسانه‌ها به اشتباه با عناوینی شبیه «اعتراف مرگبار آسترازنکا» پوشش داده شده‌بود. لغت «اعتراف» تنها از زبان همسر یکی از شاکیان بیان شده‌بود.

اما می‌دانیم که تولید واکسن واقعا متوقف شده‌است. پس این سوال پیش می‌آید که علت آن چیست؟

بی‌بی‌سی جداگانه، اعلان خبری آسترازنکا را منتشر کرده اما منبع خبر در همه رسانه‌های بالا (از جمله رویترز) خبری است که «تلگراف» روز ۱۸ اردیبهشت (۷ مه) منتشر کرده‌بود. این سایت در زیر عنوان خبر خود صراحتا ذکر کرده‌است: «این شرکت می‌گوید تصمیم صرفا تجاری است.» بی‌بی‌سی به بخشی از بیانیه این شرکت اشاره می‌کند و می‌نویسد:

این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرد که این تصمیم «صرفاً تجاری» بوده است و محصولات تازه‌ای که برای مقابله با سویه‌های جدید کرونا ساخته شده‌است، جای این واکسن را در بازار گرفته‌است.

آسترازنکا مجوز خود را برای فروش در اتحادیه اروپا تمدید نکرد و آژانس دارویی اتحادیه اروپا، مجوز این واکسن را  روز ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۳، ملغی کرد. واکسن «کوویشیلد» (برند هندی CoviShield یا برند اروپایی Vaxzevria)، تولید شرکت بریتانیایی-سوئدی آسترازنکا، محصول تحقیقات دانشگاه آکسفورد، بود و در بیانیه آسترازنکا تاکید شده است که واکسن این شرکت کمک بزرگی به پایان دادن همه‌گیری جهانی کرونا کرد:

«در ارزیابی‌های مستقل تخمین زده شده‌است که (واکسن آسترازنکا) تنها در سال اول همه‌گیری جان ۶ میلیون و پانصد هزار نفر را نجات داده‌است.»

هرچند بعضی از رسانه‌ها با اشاره به واگذاری بازار آسترازنکا به رقبا، تبلیغات منفی حول مساله لخته‌شدن خون را موثر می‌دانند، با این وجود، آنچه آسترازنکا به صورت رسمی به عنوان دلیل توقف تولید این واکسن اعلام کرده، این است که این تصمیم یک تصمیم مارکتینگی (بازاریابی) بوده است. در هیچ گزارش رسمی از سوی نهادهای سلامت و درمان در اروپا و کشورهای دیگر، گزارشی مبنی بر مرگ‌بار بودن این واکسن یا داشتن عوارض قابل توجه وجود ندارد. بلکه بر عکس، گزارش نهادهایی چون «سازمان بهداشت جهانی» تاکید می‌کند این واکسن هم برای جلوگیری از ابتلا به کرونا موثر است و هم واکسنی ایمن است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای منتشر شده در مطبوعات و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مبنی بر «توقف تولید واکسن آسترازنکا بعد از افشای عوارض آن» نشان نادرست می‌دهد.