نگاهی به نتایج مرحله دوم انتخابات مجلس یازدهم
مرحله دوم انتخابات مجلس یازدهم که قرار بود روز ۲۹ فروردین ۱۳۹۹ برگزار شود به دلیل شیوع ویروس کرونا با تاخیر شش ماهه در روز جمعه ۲۱ شهریور در ده حوزه انتخابیه برگزار و رکورد کاهش مشارکت مردم را ثبت کرد.
در این مرحله از انتخابات مجلس یازدهم، ۲۲ کاندیدا در ۱۱ حوزه انتخابیه به رقابت برخاستند. در این مرحله از انتخابات اتفاقاتی رقم خورد که کمتر سابقه داشته است.
۱- رد صلاحیت یکی از دو رقیب و گره کور انتخاب نماینده دوم میانه
در حوزه انتخابیه میانه، علی شامی و بهنام صفایی به مرحله دوم راه یافتند و در حالی که این دو نفر رقابت‌های انتخاباتی را ادامه می‌دادند، ۴۸ ساعت مانده به برگزاری مرحله دوم انتخابات، شورای نگهبان صلاحیت علی شامی را رد و انتخابات را کنسل کرد. با تصمیم شورای نگهبان، وزارت کشور چاره‌ای جز کنسل کردن مرحله دوم انتخابات در میانه نداشت چون تنها یک کاندیدا باقی مانده بود حالا پرسش این است که نماینده دوم میانه چگونه انتخاب می‌شود؟
راه حل اول: برگزاری انتخابات میاندورهای در میانه. برگزاری انتخابات میاندورهای به منزله طی کل پروسه انتخابات از ثبت نام و اعلام کاندیداتوری تا برگزاری انتخابات در سال ۱۴۰۰ است. یعنی هر کسی مجدد می‌تواند در میانه اعلام کاندیداتوری کند و یک نفر به عنوان نماینده دوم میانه انتخاب و برای دو سال پایانی مجلس یازدهم به مجلس شورای اسلامی پا می‌گذارد. در این حالت حق بهنام صفایی هم که به مرحله دوم راه یافته و قاعدتا باید با یک نفر رقابت کند زایل می‌شود، او الان یک مرحله را با موفقیت طی کرده و باید با یک نفر دیگر، رقابت دو نفره را تجربه کند.
راه حل دوم: برگزاری انتخابات مرحله دوم در حوزه میانه، میان بهنام صفایی و نفر چهارم لیست مرحله اول انتخابات مجلس یازدهم در سال ۱۴۰۰. در این حالت هم بهنام صفایی متضرر می‌شود که یک سال دیگر از عمر مجلس را از دست می‌دهد و هم نفر چهارم که در این مدت تبلیغات انتخابات را متوقف کرده در حالی که بهنام صفایی به طرق مختلف در ۶ ماه گذشته مشغول تبلیغات بوده است.
با گرهی که شورای نگهبان در حوزه انتخابیه میانه ایجاد کرده، ضعف دیگر قانون انتخابات مجلس روشن شد که در این خصوص کاملا ساکت است.
۲- نمایندگانی با کمتر از ده درصد آرای حوزه انتخابیه
نتایج مرحله دوم انتخابات مجلس یازدهم نشان می‌دهد که میزان مشارکت مردم به طور چشمگیری کاهش و رکوردی تازه در سطح مشارکت مردم در انتخابات ثبت شده به طوری که نمایندگان کرج و کرمانشاه با زیر ۲/۵ درصد، نماینده زنجان با ۴درصد و نماینده اهواز با ۷ درصد آرای واجدین شرایط رای دادن به مجلس راه یافته‌اند.
معنی این آمار این است که یعنی برخی نمایندگان مجلس یازدهم به اعتبار رای کمتر از ۳ نفر از ۱۰۰ شهروند صاحب حق رای به مقام نمایندگی رسیده‌اند.
۳- تفاوت مشارکت رای‌دهندگان در حوزه‌های تک نماینده‌ای با چند نماینده‌ای
نتایج مرحله دوم انتخابات مجلس یازدهم نشان داد در حوزه‌هایی که بیش از یک نماینده دارند، مشارکت مردم در مرحله دوم به شدت کاهش داشته است حال آنکه در حوزه‌های تک نماینده‌ای، مشارکت در مرحله دوم بالاتر بوده است.
مشارکت در مرحله دوم انتخابات مجلس یازدهم در حوزه‌های انتخابیه اهواز (حوزه ۳ نماینده‌ای)، کرمانشاه (۳ نماینده‌ای)، کرج ( ۲ نماینده‌ای) و زنجان و طارم (۲ نماینده‌ای) زیر ۵ درصد بوده است یعنی در این حوزه‌ها ۹۵ درصد واجدین شرایط شرکت در انتخابات از رای دادن خودداری کرده‌اند.
۴- تصاحب متهم بورسیه‌های غیرقانونی بر کرسی کرج در مجلس یازدهم
علیرضا عباسی، رئیس بسیج اساتید پردیس کشاورزی کرج، که موفق شد با کسب حدود ۲.۵ درصد آراء واجدین شرایط در کرج، به مجلس یازدهم راه یابد، پیشتر در دولت محمود احمدی نژاد، یکی از مسئولان اعزام به خارج بورسیه‌های وزارت علوم بود؛ بورسیه‌هایی که جنجالی و وزارت علوم دولت احمدی نژاد به تقلب گسترده در اعزام افراد فاقد صلاحیت علمی به خارج از کشور و بورسیه آنها شد. علیرضا عباسی یکی از متهمان این پرونده بود، پرونده‌ای که توسط نمایندگان مجلس دهم پیگیری و به ابطال ۳ هزار بورسیه منجر شد. شاید اگر آیت‌الله خامنه‌ای خواستار پایان «جنجال بورسیه‌ها» نمی‌شد. رهبر جمهوری اسلامی ایران روز ۱۳ تیر ۱۳۹۴ در یک سخنرانی ماجرای بورسیه‌ها را «یکی از غلط‌ترین کارهای چند سال اخیر»، «حاشیه‌سازی» و «سیاست‌بازی» دانست.
۵- بازماندن تنها زن حاضر در این رقابت‌ها از ورود به مجلس
فاطمه آجرلو تنها زن حاضر در رقابت‌های انتخاباتی مرحله دوم مجلس یازدهم، از حوزه انتخابیه کرج رقابت را به رقیب خود واگذار و از ورود به مجلس شورای اسلامی باز ماند. با بازماندن فاطمه آجرلو از ورود به مجلس و فوت فاطمه رهبر قبل از تایید اعتبارنامه، رکورد حضور بیشترین تعداد رای در دست مجلس دهم با ۱۷ زن باقی ماند. اگر فاطمه آجرلو به مجلس راه می‌یافت، از نظر تعداد نماینده زن، مجلس یازدهم در کنار مجلس دهم قرار می‌گرفت. زنان می‌توانند با کاندیداتوری در انتخابات میاندورهای مجلس یازدهم و کسب آراء لازم، رکورد تازه‌ای به نام مجلس یازدهم ثبت کنند.
۶- بازگشت یک عضو حقوقدان شورای نگهبان به مجلس
ابراهیم عزیزی که با کسب ۲.۵ درصد آرای واجدین شرایط رای دادن در حوزه انتخابیه کرمانشاه توانست به مجلس یازدهم راه یابد پیشتر عضو حقوقدان شورای نگهبان بود. تاکنون سابقه نداشته است که اعضای شورای نگهبان به کرسی نمایندگی مجلس بازگردند. ابراهیم عزیزی در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی نیز نماینده کرمانشاه بود. او پس از پایان دوره پنجم به عضویت حقوقدانان شورای نگهبان درآمد و از آنجا به معاونت محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت منصوب شد.
۷- انتخابات و کرونا
برگزاری مرحله دوم انتخابات مجلس یازدهم در عصر کرونا، در واقع تمرین و تجربه انتخابات کرونایی ۱۴۰۰ بود انتخاباتی که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.
هنوز صحت انتخابات در این ده حوزه از سوی شورای نگهبان اعلام نشده است ولی به فرض اعلام صحت انتخابات، هنوز ۶ کرسی مجلس یازدهم خالی است و باید برای این شش حوزه در انتخابات میاندورهای نمایندگانی برگزید. یک کرسی حوزه انتخابیه تهران به دلیل فوت فاطمه رهبر، کرسی حوزه انتخابیه بهار و کبودرآهنگ به دلیل فوت عیسی جعفری، کرسی حوزه انتخابیه آستانه اشرفیه به دلیل فوت محمد علی رمضانی، کرسی حوزه انتخابیه تفرش و آشتیان به دلیل رد صلاحیت سینا کمالخانی، کرسی دوم حوزه انتخابیه میانه به دلیل رد صلاحیت علی شامی و کرسی گچساران به دلیل رد اعتبارنامه غلامرضا تاجگردون خالی مانده است.